قضاء وقدر ، جبر واختيار (فارسي) - دكتر محمد مهدي گرجيان - الصفحة ١٠٧
چنين سرنوشتى درباره او قطعيت پيدا نخواهد كرد و آنچه كه واقع مى شود و كمتر از صد سال است، سرنوشت قطعى او خواهد بود وعمر صد ساله، سرنوشت غير حتمى او خواهد بود.
استاد علامه طباطبائى - رضوان الله تعالى عليه - در تفسير الميزان، سرنوشت حتمى و غير حتمى را - چنان كه توضيح داديم - تصوير مى كند و در اين مورد چنين مثال مى زند: آنچه در مورد سبب تام و ناقص گفتيم، به عنوان مثال: در مورد روشنائى خورشيد چنين فرض كن، ما مى دانيم بالأخره تا چند ساعت ديگر، اين شب به پايان مى رسد و خورشيد عالم تاب، طلوع مى كند و روى زمين را روشن مى نمايد، اما ممكن است ابر يا ماه و يا مانعى ديگر، ميان آن و زمين حائل گردد و نگذارد خورشيد، نورش را بر زمين بتاباند و آن را روشن نمايد، ولى اگر خورشيد از افق، بالا آيد و هيچ يك از موانعى كه گفته شد، وجود نداشته باشد، در اين صورت، خورشيد قطعا روى زمين خواهد تابيد و آن را روشن خواهد نمود.
بنابراين، نسبت ميان طلوع خورشيد و روشن كردن روى زمين، به منزله لوح محو و اثبات است كه ممكن است حاصل شود و ممكن است حاصل نشود، ولى نسبت طلوع آن در وقت مخصوص به خود، بدون آنكه هيچ يك از آن موانع مفروض، وجود داشته باشد و روشن كردن روى زمين، به منزله ام الكتاب است كه به نام (لوح محفوظ) ناميده مى شود.
روى اين حساب، تركيب خاصى كه ساختمان وجودى اين انسان با مقتضيات محدودى كه در اركان وجودى آن است دارد، اقتضا مى كند كه عمر طبيعى كه آن را در صد سال و يا صد و بيست سال، محدود كرده اند، داشته باشد. و اين همان چيزى است كه در (لوح محو و اثبات) نوشته شده است.
نهايت آنكه چون جميع اجزاء جهان، ارتباط و تأثير خاصى در وجود آدمى دارد
(١٠٧)
الذهاب إلى صفحة: «« « ... 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 ... » »»
الفهرست
الرقم العنوان الصفحة
1 مقدمه مؤلف 9
2 مقدمه كتاب 11
3 قضاء وقدر وخود شناسى 13
4 قضاء وقدر وخداشناسى 13
5 قضاء وقدر ومعاد شناسى 14
6 قضاء وقدر وحقوق واخلاق 14
7 قضاء وقدر وشناخت صحيح آيات وروايات 15
8 1 - اهميت مسألة قضاء وقدر 21
9 2 - تاريخچه قضاء وقدر در ميان مسلمين 25
10 3 - مفهوم قضاء وقدر لغة واصطلاحا 29
11 واژه قضاء 29
12 واژه قدر 30
13 4 - تبيين فلسفى بحث قضاء وقدر ونظرات پيرامون آن 37
14 5 - رابطه قضاء وقدر با مسألة جبر واختيار 45
15 قسمت اول 50
16 قسمت دوم 51
17 خلاصه بحث 60
18 تحليلى درباره افعال اختيارى انسان 61
19 كمال وخير 63
20 جبر واختيار واخلاق 66
21 امر بين الامرين از ديدگاه فلسفى، كلامى واخلاقى 68
22 طرح يك اشكال مهم 69
23 امر بين الامرين از ديدگاه عرفان 84
24 نظريات ماديين ونقد آن 94
25 6 - اقسام قضاء وقدر ونظريات در محل كلام 97
26 الف: قضاء وقدر تكوينى وتشريعى 97
27 ب: قضاء وقدر علمى وعينى 100
28 ج: قضاء وقدر حتمى وغير حتمى 103
29 توجيه وتبيين قضاء وقدر حتمى وغير حتمى 104
30 نظريه اول 106
31 اشكالاتى كه به اين نظريه شده است 108
32 پاسخ به اشكالات 109
33 نظريه دوم ونقد آن 110
34 نظريه سوم ونقد آن 114
35 نظريه چهارم ونقد آن 114
36 7 - بداء در آثار اسلامى وارتباط آن با قضاء وقدر 119
37 8 - نقش عوامل معنوى درحوادث از ديدگاه قضاء وقدر 123
38 اشكال 127
39 اشكال ديگر 128
40 9 - خير وشر در جهان وارتباط آن با قضاء وقدر 133
41 مقدمه 133
42 مفهوم خير وشر 134
43 مفهوم خير وشر 134
44 تحليل فلسفى خير وشر 136
45 راز شرور جهان 139
46 10 - فايده اعتقاد به قضاء وقدر 145
47 فهرست ضمائم 1 - القول في قضائه وقدره على سبيل الاختصار 157
48 ترجمه بحث قضاء وقدر از انتهاى رساله عرشيه شيخ الرئيس 161
49 2 - رسالة سر القدر 169
50 ترجمه رساله سر القدر 173
51 مقدمه اول 174
52 مقدمه دوم 174
53 مقدمه سوم 175
54 نتيجه بحث 175
55 3 - الرسالة في القضاء والقدر 181
56 ترجمه رساله قضاء وقدر 201
57 مقدمه 201
58 انسان، فاعل كارهاى اختيارى خود است 202
59 مبادى اراده 211
60 غايت فعل عابث ونائم 212
61 پاسخ به يك اشكال 213
62 نقد نظريه حسن يا وجوب تكليف 216
63 خلاصه بحث فوق 216