خلافت را به معاويه واگذار نمى كردم، زيرا خلافت بر بنى اميه حرام است... ". (1) متن كامل پيام صلح حضرت مجتبى (عليه السلام) هنگامى كه بر اثر شرايط نامساعدى كه قبلا تشريح شد، جنگ با معاويه را بر خلاف مصالح عالى جامعه اسلامى وحفظ موجوديت اسلام، تشخيص داد و ناگزير، صلح و آتش بس را قبول كرد، فوق العاده كوشش نمود تا هدفهاى عالى و مقدس خود را به قدر امكان از رهگذر صلح و به نحو مسالمت آميز، تأمين نمايد.
از طرف ديگر، چون معاويه در برابر برقرارى صلح و قبضه نمودن قدرت، حاضر به دادن همه گونه امتياز بود، به طورى كه امضاى سفيدى براى امام فرستاد و نوشت هر چه در آن ورقه بنويسد، مورد قبول وى خواهد بود (2) امام از آمادگى او حداكثر بهره بردارى را نمود و موضوعات مهم و حساسى را كه در درجه اول اهميت قرار داشت و از آرمانهاى بزرگ آن حضرت، به شمار مى رفت، ضمن پيمان صلح گنجانيد و از معاويه تعهد گرفت كه به مفاد آن عمل كند.
گرچه متن پيام صلح در كتب مربوط، به طور كامل و به ترتيب، ذكر نشده است بلكه هر كدام از مورخان به چند ماده از آن اشاره نموده اند ولى با جمع آورى مواد پراكنده ء آن از كتب مختلف، مى توان صورت تقريبا كامل آن را ترسيم نمود و با يك نظر كوتاه به موضوعاتى كه امام در قرارداد قيد نموده و براى تحقق آنها پافشارى مى كرد، تدبير فوق العاده اى را كه حضرت در مقام مبارزه سياسى، و گرفتن امتياز از دشمن به كار برده است، به ثبوت مى رساند.
اينك پيش از آنكه هر يك از مواد صلح نامه را جداگانه مورد بررسى قرار دهيم، متن پيام صلح را - كه در پنج ماده مى توان خلاصه نمود - ذيلا از نظر خوانندگان محترم مىگذرانيم: