گفتار چند تن از معاصران سير تاريخى ما پايان پذيرفت اكنون گفتارى چند تن از معاصران را در اين باره بازگو مى نمائيم:
1. گفتار مرحوم شرف الدين:
آرى مهم ترين فراز زندگى امام حسن (عليه السلام) صلح با معاويه تشكيل مى دهد كه مورد گفتگوى دوست و دشمن قرار گرفته است و در اين باره كتابها تنظيم يافته و سمينارهايى تشكيل گرديده است درباره صلح يا پر شكوه ترين نرمش قهرمانانهء تاريخ اسلام تنها به گفتار يكى از انديشمندان اسلام شريف دين و آبروى مسلمانان مرحوم سيد شرف الدين جبل عاملى بسنده مى شود او كه يكى از رجال علم و فضيلت و كلام مى باشد حق مطلب را در اين باره به خوبى ادا كرده است: او در پيشگفتارى كه بر كتاب پر ارزش " صلح الحسن " علامه شيخ راضى آل ياسين ترجمه اديب فرزانه دانشور گرانمايه حضرت آية الله سيد على خامنه‌اى دارد چنين مىنويسد:
" توطئه‌هاى باند اموى حسن بن على و برادرش را در برابر خطر مهيب قرار داد كه اسلام را با نام اسلام تهديد مى كرد و به خاموش ساختن نور حقيقت به نام حقيقت كمر مى بست. آن دو امام براى دفع اين خطر دو راه بيشتر نداشتند. مقاومت يا مسالمت به يقين. مقاومت در نوبت حسن بن على (عليه السلام) به نابودى جبههء حق و طرفداران دين و راه راست منجر مى گرديد چه در آن روزگار حسن بن على (عليه السلام) خود وبنى هاشم و ياران ايشان را به خطر مى افكند و آنان را با قواى نيرومند و مجهز معاويه روبرو مى ساخت و اگر همچون برادرش حسين در عاشورا بر فداكارى و جانبازى همت مى گماشت بدون ترديد جنگ با نابودى تمامى افراد اين جبهه پايان مى پذيرفت و هدف و آرمان آنان نيز لوث مى گرديد. باند اموى بدين وسيله به پيروزى درخشانى نايل مى گشت و پس از اين پيروزى، ميدان براى معاويه خالى و بى رقيب مى ماند و امكان همه نوع ترك تازى و جولان به رقيب داده مى شد و در نتيجه امام حسن (عليه السلام) به همان سرانجامى كه سخت از