ياغيان و دشمنان خارجى، بلكه با مردم بى پناه و بيچاره، همان افرادى كه ماليات حكومت را مى پرداختند، و هنگام جهاد به زير پرچم دولت عباسى فرا خوانده مى شدند ". (1) او در پايان سخن خود مى افزايد: " روانيست پنجاه صفحه از تاريخ، به نام ستمگران و دژخيمان عباسى، اختصاص داده شود، بلكه دوران حكومت آنان را مى توان در چند جمله خلاصه نمود: " جنگيدند، خوردند، غارت كردند و بردند و سخن كوتاه تر آنكه: آنان در اثر طغيان، عرض و ناموس و خون و مال ديگران را، بر خويشتن مباح و روا دانستند ". (2) ولادت با سعادت آرى ولادت با سعادت امام (عليه السلام) در عصر حكومت متوكل سفاك‌ترين خليفهء عباسى، رخ داد عصرى كه فرياد ستمديدگان و زندانيان به عرش أعلى مى رسيد پيشواى جهان اسلام از مادرى دانشمند و پرفضيلت ديده به جهان باز گشود. مادرش " حديثه " يا " سوسن " (3) بانويى بود كه بانوان مدينه از محضر پر فيض او بهره‌هاى علمى مى بردند.
ولادت اين نوزاد تغييرات و دگرگونى‌هايى در مسير زندگى مسلمانان بوجود آورد كه در صفحات آينده برخى از اين دگرگونيها بازگو مى شود. نامى كه براى اين مولود، انتخاب كردند همتاى نام نياى بزرگش امام حسن مجتبى (عليه السلام) بود كه تجديد كنندهء خاطرات عهد نخستين ثمرهء باغ پربار رسالت بود. روز ميلاد مبارك او به اتفاق اغلب سيره نويسان اسلامى در روز هشتم ربيع الثانى به سال 232 هجرى بود. او تحت رعايت و مواظبت پدر معصوم و دلسوز و در دامن تربيت مادر مهربان و با فضيلت، رشد و نمو آغاز نمود و خود را براى پذيرفتن مسئوليتهاى سنگين امامت، آماده مى كرد.
صفات ظاهرى نويسندگان تراجم، صفات جسمى و مشخصات ظاهرى او را اين گونه توصيف