او مى تواند از طرف او نايب شود، وهمچنين كسى كه ناصبى از اهل او شمرده مى شود مى تواند حجّ به جا آورد وثوابش را به او هديه كند، كه موجب تخفيف عذاب از او مى شود.
مسأله١٠٧ ـ نيابت از شخص زنده در حجّ مستحبى مانعى ندارد ـ چه نيابت تبرّعى ومجّانى باشد ويا به اجاره ـ وهمچنين در حجّ واجب، ولى به شرط اين كه خود منوب عنه ـ به تفصيلى كه در مسأله (٦٠) گذشت ـ نتواند اعمال را به جا آورد، ونيابت از شخص زنده در غير اين دو مورد صحيح نيست.
مسأله١٠٨ ـ نيابت امرى قصدى است كه تحقّق پيدا نمى كند مگر اين كه عمل از طرف ديگرى به جا آورده شود، ودر صحّت نيابت تعيين منوب عنه به نحوى معتبر است، ولى ذكر نام او شرط صحّت نيست، اگرچه ذكر آن به هنگام انجام اعمال ودر تمام مواقف مستحب است.
مسأله١٠٩ ـ همچنان كه نيابت به صورت تبرّعى ـ بدون عوض ـ وبه صورت اجاره صحيح است، به صورت جعاله وشرط در ضمن عقد ومانند اينها صحيح است.
مسأله١١٠ ـ نيابت استيجارى شخصى كه در به جا نياوردن بعض اعمال يا در به جا نياوردن بعض اعمال به طور كامل معذور است، جايز نيست، بلكه اگر چنين شخصى به صورت تبرّع ـ بدون عوض ـ به نيابت ديگرى حجّ نمايد، اكتفا به عمل او مشكل است.
ولى اگر از شهر منوب عنه يا ميقات، در وسعت وقت كسى را كه متمكّن از انجام تمام اعمال وبه طور كامل مى باشد، نايب بگيرند، وبعد عجز از بعض اعمال يا انجام آن به طور كامل ـ به جهت تنگى وقت يا غير آن ـ پيش آيد، نيابت او صحيح است، وحجّ از ذمّه منوب عنه ساقط مى شود، به شرط آن كه عجز او از عملى نباشد كه مبطل حجّ عاجز نيز باشد، مثل عجز از وقوف در عرفات ومشعر، بنابراين ـ مثلا ـ نايب گرفتن عاجز از وقوف واجب در مشعر بين طلوع فجر تا طلوع آفتاب از روز قربانى جايز نيست، ولى اگر بعد از نيابت عجز از آن وقوف پيدا شود، مانعى ندارد، ونيابت شخصى كه به واسطه عذر يا بدون عذر مرتكب محرّمات احرام ـ مانند زير سايه رفتن ـ مى شود، مانعى ندارد، وهمچنين نيابت زن ومانند او از كسانى كه كوچ كردن از مشعر پيش از طلوع فجر ورمى در شب براى آنها جايز است، مانعى ندارد، چه از طرف مرد نايب باشند يا از طرف زن.
مسأله١١ ١ ـ اگر نايب پيش از احرام بستن بميرد، ذمّه منوب عنه برىء نمى شود، پس واجب است دو مرتبه نايب گرفتن از او در آنچه كه نايب گرفتن در آن واجب است، واگر پس از احرام بميرد، چنانچه نايب اجير باشد وجوب حجّ از او ساقط مى شود اگرچه مردنش قبل از دخول حرم باشد، وچنانچه نيابت او تبرّعى وبدون اجرت باشد، بنابر احتياط واجب، وجوب از منوب عنه ساقط نمى شود، ودر آنچه گذشت فرقى بين حجة الاسلام وغير آن نيست.
مسأله١١٢ ـ هرگاه اجير بعد از احرام بميرد، چنانچه بر فارع نمودن ذمه منوب عنه از حجّ اجير شده باشد، مستحق تمام اجرت مى شود، وچنانچه بر انجام اعمال اجير شده باشد، به نسبت آنچه انجام داده است، از اجرت استحقاق دارد در صورتى كه اجرت بر اعمال، به نحو توزيع ملاحظه شده باشد، واگر پيش از احرام وپس از انجام بعضى از مقدّمات حجّ بميرد، وانجام مقدّمات نيز داخل در مورد اجاره باشد، واجرت به نحو توزيع بر مقدمات واعمال ملاحظه شده باشد، به نسبت آنچه انجام داده استحقاق دارد، واگر به نحو توزيع ملاحظه نشده باشد، بلكه اجرت برانجام مجموع اعمال باشد مستحق چيزى از اجرت نيست.