مسأله٣٧٦  ـ اگر بر طول جمره افزوده شود، احتياط واجب آن است كه به مقدار اصلى جمره رمى شود، وچنانچه متمكّن نباشد مقدار اصلى را رمى كند، بايد خودش مقدار افزوده شده را رمى كند وبراى رمى مقدار اصلى هم نايب بگيرد، ودر اين حكم بين عالم وجاهل وكسى كه فراموش كرده فرقى نيست.
مسأله٣٧٧  ـ چنانچه از روى فراموشى يا جهل به حكم روز عيد رمى نكند، تا روز سيزدهم هرگاه علم پيدا كرد يا يادش آمد بايد آن را تدارك كند، پس اگر در شب علم پيدا كند يا يادش بيايد، بايد در روز فرداى آن شب رمى كند مگر از كسانى باشد كه رمى در شب براى آنها جايز است، واقوى آن است كه بين رمى ادايى همان روز وقضاى گذشته فاصله بيندازد، واوّل قضا را انجام دهد وبعد رمى همان روز را، واحتياط واجب آن است كه قضا در اوّل روز ورمى همان روز در وقت ظهر باشد، واين مطلب در رمى جمرات هم ذكر خواهد شد.
واگر بعد از روز سيزدهم علم پيدا كند يا يادش بيايد، احتياط واجب آن است كه به منى برود ورمى نمايد، ودر سال بعد هم يا خودش رمى نمايد ويا نايب بگيرد كه از طرف او رمى نمايد.
واگر پس از بيرون رفتن از مكّه علم پيدا كند يا يادش بيايد، واجب نيست برگردد، بلكه احتياط واجب آن است كه در سال بعد يا خودش رمى نمايد ويا نايب بگيرد.
مسأله٣٧٨  ـ چنانچه از روى جهل يا فراموشى روز عيد رمى نكند، وپس از طواف عالم شود، يا يادش بيايد ورمى نمايد، واجب نيست طواف را دوباره به جا آورد، اگر چه احتياط مستحب آن است كه دوباره به جا آورده شود.
واگر از روى علم وعمد رمى نكند وطواف را به جا آورد، ظاهر اين است كه طوافش باطل است، وواجب است پس از رمى دوباره آن را به جا آورد.
پنجمين واجب حجّ، قربانى كردن گوسفند يا گاو يا شتر در منى است، ومعتبر است اين عمل را به قصد قربانى كردن در حجّ وبراى تقرّب به خداوند متعال انجام دهد، ومعتبر است آن را در روز انجام دهد، وقربانى كردن در شب كفايت نمى كند اگرچه جاهل باشد.
بلى، براى خائف ـ كسى كه مى ترسد در روز قربانى كند ـ قربانى كردن در شب جايز است، وواجب است قربانى كردن بعد از رمى جمره عقبه باشد، ولى چنانچه از روى جهل يا فراموشى پيش از رمى قربانى نمايد صحيح است.
وواجب است ذبح يا نحر در منى باشد، ودر صورتى كه تا آخر روزهاى تشريق، روز يازدهم ودوازدهم وسيزدهم، نتواند ـ اگرچه به جهت تقيه ـ در منى قربانى كند، يا قربانى كردن در آن جا براى او حرجى باشد، بنابر احتياط واجب در «وادى محسَّر» قربانى كند، وهمچنين احتياط واجب آن است كه اگر از اين هم متمكّن نباشد در مكّه قربانى كند، واگر از اين هم متمكّن نباشد يا حرجى باشد مى تواند در هر جاى حرم كه بخواهد قربانى كند.
مسأله٣٧٩  ـ بعيد نيست به تأخير انداختن قربانى كردن تا آخر روزهاى تشريق جايز باشد، اگرچه احوط وافضل آن است كه در روز عيد انجام شود، ودر صورتى كه به جهت عذرى ـ مانند فراموشى يا جهل به حكم ـ از روزهاى تشريق به تأخير بيندازد، بايد ـ هر وقت عذر برطرف شد ـ قربانى كند، واگر عذرش باقى بود، جايز است تا آخر ذى الحجّه تأخير اندازد.