ليس بكثرة التعليم والتعلم بل نور يقذفه الله في قلب من يشاء ". دليل بر أين است كه علم از مقدمات استدلال حاصل نمى شود وقذفي واشراقى وموهوبى است از جانب حضرت حق پس معلوم ميشود كه علم حاصل نميشود مگر بكشف وشهود.
ميگويم معنى حديث شريف أين است كه عطاء علم كه طعام ورزق روحاني روح است مثل رزق جسم است كه عطاء آن بمشية وتقدير حضرت حق است وتكثير مقدمات موجب ازدياد نتيجة نيست بلكه كافى است در حصول آن ترتيب مقدمات بمقدار متعارف وعمده چيزيكه موجب ازدياد نتيجة است اخلاص وتوجه بمبدأ فياض على الاطلاق است.
پس حديث شريف ناظر است باينكه طالب علم بايد توفيق وتأييد را از پروردگار عالم طلب نمايد نه اينكه پايه استدلال بر ظن وگمان است واز أين بيانات متبين گرديد كه پايه استدلال بحكم صريح عقل بر أساس محكم ومستحكم استوار است وبهيچوجه خلل پذير نيست ومير داماد (قدس سره) در جواب ملاى رومى بنظم در آورده. بيت:
أي كه گفتى پاى چوبين شد دليل * ورنة بودى فخر رازي بي بديل فرق ناكرده ميان عقل ووهم * طعنه بر برهان مزن أي كج بفهم هست در تحقيق برهان أو ستاد * داده خاك خرمن شبهه بباد در كتاب حق أولوا الألباب بين * وان تدبر را كه كرده است آفرين زاهن تثبيت فياض مبين * پاى استدلال كردم آهنين پاى برهان آهنين خواهى براه * از صراط المستقيم ما بخواه وكمال تعجب وشگفتى از سيد قطب الدين نيريزى است كه بعضي أو را از أكابر عرفاء وأقطاب سلسله ذهبية شمرده اند ومع ذلك متنبه بكلام مير داماد نشده وپاسخ داده أو را وبنظم آورده. بيت:
أي كه طعنه ميزنى برمولوى * أي كه محرومي زفيض مثنوى