رفته عوض خمس را از فروشنده يا خريدار مطالبه مىكند.
مسأله 1770 - اگر جنسى را بخرد و بعد از معامله قيمت آن را از پول خمس نداده بدهد، معامله‌اى كه كرده صحيح است. ولى چون از پولى كه خمس در آنست به فروشنده داده، به مقدار پنج يك آن پول با و مديون مىباشد. و پولى را كه به فروشنده داده اگر از بين نرفته حاكم شرع پنج يك همان را مىگيرد و اگر از بين رفته عوض آن را از خريدار يا فروشنده مطالبه مىكند.
مسأله 1771 - اگر مالى را كه خمس آن داده نشده بخرد، چنانچه حاكم شرع معامله پنج يك آن را اجازه ندهد معامله آن مقدار باطل است و حاكم شرع مىتواند پنج يك آن مال را بگيرد، و اگر اجازه بدهد معامله صحيح است، و خريدار بايد مقدار پنج يك پول آن را به حاكم شرع بدهد و اگر به فروشنده داده مىتواند از او پس بگيرد.
مسأله 1772 - اگر چيزى را كه خمس آن داده نشده به كسى ببخشد، پنج يك آن چيز، مال او نمىشود.
مسأله 1773 - اگر از كافر يا از كسى كه به دادن خمس عقيده ندارد، مالى بدست انسان آيد، واجب نيست خمس آن را بدهد ولى زمينى را كه از كافر ذمى بخرد كه او از مسلمان خريده و خمسش را نداده باشد بايد خمسش را به شرحى كه گفته مىشود بدهد.
مسأله 1774 - تاجر و كاسب و صنعتگر و مانند اينها از وقتى كه شروع به كاسبى مىكنند يك سال كه بگذرد، بايد خمس آنچه را كه از خرج سالشان زياد آيد بدهند و كسى كه شغلش كاسبى نيست، اگر اتفاقا منفعتى ببرد، بعد از آن كه يك سال از موقعى كه فائده برده بگذرد، بايد خمس