داده، يا خمس ندارد، چنانچه قيمتش بالا رود، اگر آن را بفروشد مقدارى كه بر قيمتش اضافه شده ربح سال فروش محسوب مىشود كه اگر از مخارج سالش زيادتر بيايد بايد خمس آن را بدهد.
مسأله 1780 - اگر باغى احداث كند براى آن كه بعد از بالا رفتن قيمتش بفروشد، بايد بعد از باغ شدن خمس درختها و ميوه و نمو درختها و زيادى قيمت باغ را بدهد ولى اگر باغ را فقط براى ميوه خوردن خود و عائله خود احداث كند چنانچه در بعض جاها حاجت به آن دارند و جزء مؤنه محسوب مىشود باغ و نمو آن هيچ كدام خمس ندارد و اگر براى اين كه ميوه آن را بفروشد و از قيمت آن استفاده كند آن را احداث كرده حكم سرمايه را دارد و خمس آن واجب است به اين معنى كه پس از آن كه باغ شد و درختهايش به حد كمال رسيد اگر زمين آن خمس نداشته خمس درختها را بدهند و بعد هم نمو درختها.
مسأله 1781 - اگر درخت بيد و چنار و مانند اينها را بكارد، سالى كه موقع فروش آنها است اگر چه آنها را نفروشد، بايد خمس آنها را بدهد.
ولى اگر مثلا از شاخه‌هاى آن كه معمولا هر سال مىبرند، استفاده‌اى ببرد و به تنهائى يا با منفعتهاى ديگر كسبش از مخارج سال او زياد بيايد، در آخر هر سال بايد خمس آن را بدهد.
مسأله 1782 - كسى كه چند رشته كسب دارد مثلا اجاره ملك مىگيرد و خريد و فروش و زراعت هم مىكند، بايد خمس آنچه را در آخر سال از مخارج او زياد مىآيد بدهد. و چنانچه از يك رشته نفع ببرد و از رشته ديگر ضرر كند بنابر احتياط واجب بايد خمس نفعى را كه برده بدهد ولى اگر دو تجارت داشته باشد مىتواند ضرر يكى را با نفع ديگرى جبران نمايد.
مسأله 1783 - خرجهائى را كه انسان براى بدست آوردن فائده مىكند