عمل آمده باشد، بايد در معامله زيادى نگيرد، پس اگر يك من روغن بفروشد و در عوض آن يك من و نيم پنير بگيرد، ربا و حرام است.
و احتياط واجب آنست كه كه اگر ميوه رسيده را با ميوه نارس معامله كند زيادى نگيرد.
مسأله 2087 - جو و گندم در ربا يك جنس حساب مىشود. پس اگر يك من گندم بدهد و يك من و پنج سير جو بگيرد، ربا و حرام است. و نيز اگر مثلا ده من جو بخرد كه سر خرمن ده من گندم بدهد، چون جو را نقد گرفته و بعد از مدتى گندم را مىدهد، مثل آنست كه زيادى گرفته و حرام مىباشد.
مسأله 2088 - اگر مسلمان از كافرى كه در پناه اسلام نيست، ربا بگيرد اشكال ندارد، و نيز پدر و فرزند و زن و شوهر مىتوانند از يكديگر ربا بگيرند.
شرائط فروشنده و خريدار مسأله 2089 - براى فروشنده و خريدار شش چيز شرط است: اول - آن كه بالغ باشند. دوم - آن كه عاقل باشند. سوم - آن كه سفيه نباشند يعنى:
مال خود را در كارهاى بى خود و بيهوده مصرف نكنند. چهارم - آن كه قصد خريد و فروش داشته باشند، پس اگر مثلا به شوخى بگويد مال خود را فروختم، معامله باطل است. پنجم - آن كه كسى آنها را مجبور نكرده باشد.
ششم - جنس و عوضى را كه مىدهند مالك باشند، يا ولايت بر او يا وكالت از طرف او داشته باشند و احكام اينها در مسائل آينده گفته مىشود.
مسأله 2090 - معامله با بچه نا بالغ باطل است، اگر چه پدر يا جد آن بچه به او اجازه داده باشند كه معامله كند. اما اگر طفل وسيله باشد كه پول را به فروشنده بدهد و جنس را به خريدار برساند، يا جنس را به خريدار بدهد و