شاهدى زنده بر صحت آن شهادت بدهد. همچنين در كتاب القضاء مىگويد:
" محض كاغذ و تمسك، حجت شرعيه نيست " (1). و در كتاب التجاره مىگويد:
" مجرد كاغذ و خط، حجت شرعيه نمىشود " (2).
و در منهاج الصالحين بين نوشته اى كه به عنوان وقف كه بر روى كتاب يا ظرف، نقش شده باشد و بين نوشته مستقل فرق قائل شده و گفته است: در صورت اول آن نوشته دليل " وقف " است ولى اگر سند و نوشته مستقلى در اموال ميت پيدا شود كه در آن سند نوشته شده باشد كه فلان منزل وقف است پس آن سند، دليل وقف نمىباشد مگر آن كه انتساب آن سند به ميت محرز گردد (3).
فتواى امام خمينى (قدس سره) در تحرير الوسيله نيز قريب به همين مضمون است (4).
براى تحقيق در اعتبار سند لازم است به نقاط قوت و ضعف سند در مقايسه با بينه و شهادت بپردازيم.
نقاط قوت سند:
1 - سند مكتوب دليل اثبات مطلق وقايع است چه آن كه واقعه مادى يا حقوقى باشد، لذا سند در صدر عناصر اثبات قرار دارد در حالى كه پيش از اين شهادت وبينه در صدر ادله اثبات قرار داشت، چون در قديم كتابت رواج نداشت و غالبا