و ابناء آنها و بعيد نيست پدر و اجداد قاتل و پسر و پسران او نيز داخل باشند و بعد از اينها معتق و بعد از آن ضامن جريره و بعد از آن امام عليه السلام به تفصيلى كه در كتب مبسوطه مشروحا بيان شده است و زن و مجنون و صبى از عاقله محسوب نمىشوند.
س 165 - چنانچه عاقله غير متمكن يا اين كه ممتنع است ولى شخص جانى خطائى خودش حاضر است ديه را بپردازد اما نمىداند كه ديه بر عاقله است در اين صورت گرفتن ديه از قاتل چه صورت دارد؟
ج - گرفتن آن، با رضايت دهنده، مانعى ندارد.
س 166 - آيا (عمودان) كه پدر و جد پدرى هر چه بالا رود و پسر و پسر پسر هر چه پائين بيايد مىباشند داخل در عاقله هستند يا نه؟
ج - بعيد نيست عمودان نيز داخل در عاقله باشند.
س 167 - در مواردى كه ديه، متوجه عاقله مىباشد آيا مىتوان دعوى را ابتداءا متوجه عاقله نمود و آنان را طرف منازعه قرار داد يا خير؟
ج - قبل از اثبات مدعى، چيزى بر عاقله نيست و نمىشود آنها را طرف منازعه قرار داد.
س 168 - در مواردى كه عاقله از پرداخت ديه عاجز باشد و يا امتناع ورزد و يا قاتل، عاقله نداشته باشد وظيفه چيست؟
ج - در صورت نداشتن عاقله يا عجز عاقله ديه بر عهده قاتل است و در صورت تمكن عاقله از اداء و امتناع از اداء حاكم شرع او را مجبور به اداء مىنمايد.
س 169 - قتلهاى غير عمدى كه در تصادف ماشين رخ مىدهد مثلا دو ماشين با هم تصادف نموده ومنجر به فوت يكى از سرنشينان مىشود ولى دم حق مطالبه ديه از راننده ماشين قاتل دارد يا خير و چون بواسطه عدم رضايت اولياء دم راننده دچار زندان و خسارات ماليه زيادى مىشود آيا اين زيان غير مترقب عوض ديه متوفى حساب مىشود يا خير؟
ج - اگر منظور از فوت سرنشين فوت يكى از دو راننده است، در فرض سؤال كه قتل خطائى است چنانچه تصادف مستند به هر دو راننده باشد نصف ديه را بايد عاقله قاتل به ورثه مقتول بدهد و اگر مستند به راننده زنده است عاقله او بايد تمام ديه را بدهد و اگر مستند به راننده مقتول است راننده زنده ضامن نيست و اگر منظور فوت غير راننده است، در فرض سؤال، چنانچه تصادف مستند به هر دو راننده است بايد عاقله هر يك از دو راننده نصف