عوض خلع (1) و خمس و زكات و صدقه مندوبه و صيدى كه با پاى خود به خانه انسان بيايد و يا بدون زحمت صيد شود و همچنين نماء (افزايش ارزش) وقف، خمس تعلق نمى گيرد و ليكن در نماء آنها و در نماء مالى كه خمس آن را داده باشند (2) و همچنين در سود خالص بازار و بلكه بر مازاد بر عين و بر سود اگر بدون قصد اكتساب حاصل شود، بر مقدار زائد در آنها خمس تعلق مى گيرد - مثل آنكه شخصى ملكى را خريده تا در آن زراعت كند و پس از فروش آن سودى حاصل وى شود و يا اينكه انتظار منفعتى را در آن نداشته و ليكن سودى به او رسيد و يا اينكه مالى به سبب ارث به شخصى رسيده و بدون اطلاع او آن مال افزايش يابد و يا منفعتى بر آن مترتب شود - كه در تمام اينها خمس بر مقدار زائد تعلق مى گيرد.
(مسأله 1600): هرگاه شخصى جنسى از اجناس زكوى را به عنوان خمس گرفت اگر به مقدار نصاب باشد و سال بر آن بگذرد تنها زكات بر آن واجب مىشود.