قومهم إذا رجعوا إليهم " دسترسى مردم به علماء و امكان پاسخگوئى به آنان است.
بر اين اساس، عده اى ملاك در تعدد مجتهدين بلاد را افق و اختلاف اماكن مى دانند و لذا همانگونه كه در تورات نيز بيان شده (اگر اصل عدم تحريف و نسخ بر آن جريان داشته باشد) و سيره عقلا بر آن است، در مسائل جزئى و سطحى مى توان به علماء هر منطقه مراجعه نمود و در امور متوسطه بايد به علماء شهرها رجوع كرد و در امور مهم مملكتى به اعلم آن مملكت و در امور مربوط به مسلمين بايستى به اعلم مطلق رجوع كرد و به طور كلى تا هنگامى كه موجب عسر و حرج و مشقت نباشد بايستى به اعلم و اعدل رجوع كرد.
و: مناصب فقهاء و علماء ربانى، مناصبى كه توسط علماء وفقهاء احراز مىشود چند منصب است.
اول: منصب ولايت، همانگونه كه از روايات و احاديث استفاده مىشود، اين منصب از سوى امام (ع) براى فقهاء و روات احاديث تعيين شده است، و در اين منصب فرقى بين علماء اصوليين و اخباريين نيست و بلكه بين علماء فقه و اصول و كلام و حديث و مانند آن فرقى نيست و همانگونه كه فقهاء و اصوليين داراى منصب ولايت هستند، مى توان گفت كه علماء اخبارى (مانند صاحب وسائل و صاحب حدائق " قدهما ") و علماى كلام و متخصصين در فن حديث (مانند مرحوم آية الله بلاغى و مرحوم آية الله شرف الدين و مرحوم علامه امينى و امثال ايشان) نيز داراى منصب ولايت و نيابت مى باشند.
دوم: منصب نيابت از حضرت ولى عصر ارواحنا فداه، اين منصب، منصبى بس رفيع و شرف عظيمى است و بلكه همانگونه كه مرحوم آية الله والد (قده) بيان فرمودند: " زهى سعادت و مسرت اگر حضرت ولى عصر مرا به