را اجازه نكند كه با ملاحظه هر يك از اين صورتها با صور ديگر صورتهاى زيادى بدست مىآيد و هر كدام حكم عليحده دارد.
س 328 - كاسبى است كه سالها به كسب مشغول بوده ولى تاكنون اداء خمس نكرده و فوائدى برده و ضررهائى هم كرده و در حال حاضر داراى اجناس و اثاث و ابزار و مبلغى پول نقد است و مقدارى هم مقروض است تكليف اين شخص چيست؟.
ج - موجودى را حساب كند آنچه قرض براى اجناس موجودى باشد يا آن اجناس نسيه باشد كسر شود و تتمه، هر چه از ارباح باشد خمس آن را بدهد مگر خانه و اثاث آن كه خمس ندارد الا آن كه بداند كه خمس به پولى كه به ازاء آنها داده تعلق گرفته بوده كه خمس آن را نيز بايد بدهد و زائد بر آن چيزى بر او نيست مگر آن كه معلوم باشد كه سابقا از خمس، تلف كرده كه آن را ضامن است.
س 329 - شخصى سرمايه‌اى به كسى مىدهد كه بعنوان مضاربه، معامله كند و خودش به مسافرت مىرود و مسافرت او به مدت چند سال، طول مىكشد و شخص عامل كه قبلا سال براى خودش معين نموده از منفعت و در آمد، از براى خودش اثاثيه منزل كه مورد احتياجش مىباشد خريدارى مىكند پس از مدت چند سال شخصى كه سرمايه داده از سفر بر مىگردد و با عامل، حساب مىكند حال آيا پس از تصفيه حساب، خمس به اثاثيه خريده شده عامل، تعلق مىگيرد يا نه؟.
ج - اين مسأله، فروض متعدده دارد و رفع اشكال، در تمام فروض، به اين مىشود كه صاحب سرمايه هم خمس سرمايه و عوائد آن را بدهد.
س 330 - شخصى چند درخت گز دارد در وهله اول كه سال براى خودش تعيين مىكند گزها را هم جزء دارائى، حساب نموده خمس آن را مىدهد آيا - با اين كه گزها در هفت سال يك مرتبه قابل استفاده مىباشد - اين شخص بايد هر سال گزها را هم حساب كند يا اين كه هر وقت موقع استفاده گزها باشد حساب نمايد و اگر از در آمد آنها در وسط سال، استفاده نمود جزء مؤنه سال، محسوب مىشود يا اين كه بايد خمس آن را بدهد؟.
ج - هر وقت، موقع استفاده شد حساب كند كافى است اگر صرف در