خود به چه نحوى سال قرار بدهد؟.
ج - اما مطالباتى كه وعده دارد ربح آن، جزء فائده سالى است كه معين شده و مطالباتى كه وعده ندارد اگر به نحوى است كه هر وقت، مطالبه كند مىدهند بايد در آخر سال، جزء فائده، محسوب شود و آنچه را كه مسامحه در اداء آن دارند هر وقت گرفت، خمس ربح آن را بدهد.
س 76 - كسى طلبى از ديگرى دارد كه مديون، با گذشت چند سال آن را ادا نكرده و بنا هم ندارد كه ادا نمايد آيا دائن كه دسترسى به مال او دارد مىتواند به اندازه حق خودش از مال او بردارد يا نه؟ و بعد از اخذ مال، آيا بر دائن، اداء خمس آن واجب است يا نه؟.
ج - اگر نتواند به هيچ طريق، وصول نمايد جايز است كه تقاص كند و بنابر احتياط لازم، با اجازه مجتهد جامع الشرايط، تقاص نمايد و در فرض سؤال، چون زائد بر مؤنه سال است بعد از وصول، خمس آن را بايد بدهد.
س 77 - اجناس چندى بعنوان نسيه، چند ماهه به اقساط، فروخته شده و تا آخر سال خمس، همه اقساط آن پرداخت نشده آيا منافع آن معامله، جزء سال قبل است كه معامله در آن واقع شده - ولو همه اقساط، وصول نشده باشد - يا آن كه آن مقدارى كه وصول شده جزء سال قبل و مقدارى كه وصول نشده جزء منافع سال جديد است؟.
ج - منافع اقساط بعدى از منافع همان سال بعد، محسوب است.
س 78 - شخصى كه بوسيله روضه خوانى، امرار معاش مىكند و حساب سال دارد مبلغى از پول روضه خوانى از اشخاص، طلبكار است و چند روز بعد از رسيدن سال خمس، طلب او را پرداخت كردند آيا اين پول از در آمد سال قبل است كه بايد خمسش را بدهد و يا از منافع سال بعد است كه فعلا خمس ندارد؟.
ج - بعيد نيست جزء عوائد سالى كه مىپردازند باشد، مگر آن كه خودش مسامحه در گرفتن، كرده باشد.
حكم خمس درباره كسى كه چند رشته كسب دارد س 79 - كسى كه سال خمس دارد و در بين سال از معادن و همچنين