و در صورتى كه جايز نباشد تصرف در پولهائى كه گرفته چه صورت دارد.
ج - جايز نيست و به منزله بيع بلا مبيع است و تصرف در پولهائى كه گرفته حرام است بلى اگر شخصى كه سفته در دست دارد وكيل باشد كه براى امضا كننده سفته كه اعتبار دارد قرض كند و بعد خودش از او قرض كند و در رأس موعد قرض او را به بانك بپردازد اشكال ندارد ولى معمول در بين مردم بر خلاف اين است.
س 89 - خريد و فروش چك در بازار رواج دارد آيا حلال است يا حرام ج - چك غير تضمين شده به منزله سند است وفي نفسه ماليت ندارد و در صورت برئ بودن ذمه دهنده چك خريد و فروش آن صحيح نيست بلى اگر فروشنده چك طلبكار باشد مىتواند ذمه مديون را بفروشد و اگر يكى از عوضين اسكناس باشد فروش آن بكم و زياد جايز است.
(معامله سلف) س 90 - شخصى كه شغلش خريد و فروش روغن وكره باشد با فروشنده قرار مىگذارد كه مقدار عوائد يك ساله كه مثلا سيصد كيلو روغن باشد بفروشد و فروشنده مىگويد من عوائد گاو خودم را كه روغن باشد به مقدار سيصد كيلو به قرار هر كيلوئى ده تومان كه جمع سه هزار تومان باشد مىفروشم و پول را نقدا از شما مىگيرم و به اضافه مبلغ يك هزار تومان وجه بعنوان كمك هم به من بدهى كه در خاتمه سال به شما مسترد بدارم طرفين معامله راضى مىشوند و خريدار روغن ماهى يك مرتبه يا بيشتر مىرود به تفاوت وقت روغن مىكشد در منزلش لكن آخر سال كه شد روغن تماما كشيده نمىشود مثلا صد كيلو مىماند و قيمت روغن زياد يا كمتر مىگردد و يا اين كه محلى را خريدار در نظر داشت بفروشد خيلى بيشتر از خريدش مىباشد مىتواند تفاوت قيمت زياده روغن را با فروشنده محاسبه كند يا همان قدر كه خريده و پول داده بگيرد.