(1) وقد آثرنا نقل النص الفارسي كي يطلع القارئ، قال فيض: " دهكده كلين از مضافات قم بود، وأين دهكده از مضافات قم بوده است، چنانكه در ترجمة إصفهان وهمدان جدا كرده به قم افزوده اند ميپردازد، چنين مى افزايد كه از إصفهان چهار رستاق، واز نهاوند وهمدان هم طسوجهائي جدا ساخته ضميمه قم ساختند، وأين شهر را از إصفهان تجزيه ومستقل گردانيدند، وچون ميانه دهكده هاي ري با دهكده هاي قم شوره زارى قرار داشت، كه رستاق هاي قم را از رساتيق ري جدا مى ساخت از شهر ري چيزي به قم نيفزودند.
وچون عرب صاحب حشمت ومكنت گرديده أكثر دهكده هاي خوي را كه خرابه بود خريداري كرده به عمران آنها، وحفر قنوات پرداختند برأي نوبت دوم: از ناحيت روده كه از جمله نواحي همدان بود نود وچهار تخته از آباد وخراب، واز ناحيت ري رستاق خوي، واز ناحيت أصفهان به جزء نوبت أول رستاق قاسان ورستاق وراردهسار (اردهال كنوني) را به قم افزودند وجزء مضافات آن در آوردند، واز رستاق خوي سي ودو دية تابع قم گرديد.
وآنچه كه أصفهاني در تاريخ خود آورده است كه از ضياع ري هيچ جيز با قم أضافت نكرده اند، ودر محوزة آن نگرفته اند غلط وسهو است، ودرست وحقيقت آنست كه از ري بيستر رستاقهاي خوي با قم أضافت كرده اند، وكتاب ري هم بر أين أمر باطق است. (إلى أن يقول:) بنابراين رستاق خوي جزء مضافات قم بوده است، كه كلين هم يكي از دهكده هاي آن شمرده مى شده است " گنيجنه آثار قم: 1 / 225 - 226.

مفاتيح البحث: مدينة إصفهان ⁽⁴⁾، الدية ⁽¹⁾