ج - اگر راه براى پسر باز نبوده و از جهت نوبت پدر و نيابت از او راه براى او باز شده است بايد براى پدرش حج كند، مگر آن كه تبرعا و بدون اجاره به نيابت پدر آمده باشد، كه در اين صورت مستطيع شده و بايد براى خودش حج بجا آورد، و گذشت كه به مجرد وصيت و قبول فرزند، نيابت واجب نمىشود مگر آن كه قبل از استطاعت اجير شود.
44 - س - شخص بجز براى هدى، استطاعت حج را دارا است، آيا حج براى او واجب است؟
ج - بلى مستطيع است و پول هدى، جزء استطاعت نيست.
45 - س - اينجانب سال گذشته به حج مشرف شده ام و با توجه به فتواى حضرت عالى كه فرموده‌ايد طلابى كه به شهريه حوزه نياز دارند مستطيع نيستند و در صورتى مستطيع مىشوند كه از وجوه شرعيه مستغنى باشند، لذا اينجانب مقدار پولى با افراد ذيحق (پدر و همسايه) مبادله و دستگردان كردم و به عنوان اين كه نسبت به بنده ذيحق هستند به آنان بخشيدم و ايشان آن را جهت مخارج حج به من برگرداندند، من هم در تمام اعمال و مناسك حج نيت حجة الاسلام كردم، آيا اين حج براى اينجانب كفايت از حجة الاسلام مىكند يا نه؟ ضمنا لازم به تذكر است كه در ثبت نام عمومى سال 1360 پول به حساب ريختم و آن موقع فتواى فوق را نديده بودم و پولى كه دستگردان شده بود جايگزين آن پولى كه در حساب واريز كرده بودم قرار گرفت، بفرمائيد آيا عين پول مبذول بايد هزينه باشد يا بذل آن كافى است؟
ج - در فرض سؤال احوط آن است كه بعدا اگر استطاعت پيدا كرديد حج را اعاده نمائيد.
46 - س - شخصى قدرت مسافرت حج را ندارد و از قادر شدن بعد هم مأيوس است و استطاعت مالى هم ندارد، اگر به او بذل نفقه حج نمايند آيا بايد قبول كند و نايب بگيرد يا اين كه قبول واجب نيست، و نيز اگر او را مهمان كنند حج واجب مىشود تا استنابه كند يا خير؟
ج - در فرض مرقوم حج واجب نيست.
47 - س - اگر در ميقات مستطيع شد و حجة الاسلام بجا آورد، مجزى است يا نه و آيا در فرض مسأله رجوع به كفايت، شرط است يا نه؟