شود و هم از آب دلو و مو تور و پمپ استفاده كند، چنانچه طورى باشد كه عرفا بگويند با دلو و موتور مثلا آبيارى شده نه باران، زكات آن بيست يك است (20 / 1) و اگر عرفا بگويند با آب باران مثلا آبيارى شده نه دلو، زكات آن ده يك (10 / 1) است.
مسأله 1944 - اگر شك كند كه آبيارى با آب باران شده يا آبيارى به دلو و مو تور و پمپ، بيست يك (20 / 1) بر او واجب مىشود و احتياط مستحب آن است كه ده يك (10 / 1) بدهد.
مسأله 1945 - اگر گندم و جو و خرما و انگور با آب باران يا نهر مشروب شود و به آب دلو و مو تور و پمپ محتاج نباشد ولى با آب دلو و موتور هم آبيارى شود ليكن آب دلو و موتور تأثيرى در زياد شدن محصول نداشته باشد زكات آن ده يك (10 / 1) است، و اگر با دلو و موتور آبيارى شود و به آب نهر يا باران محتاج نباشد ولى با آب نهر يا باران هم مشروب شود ليكن در زياد شدن محصول تأثيرى نگذارد، زكات آن بيست يك است (20 / 1).
مسأله 1946 - اگر زراعتى را با دلو و يا موتور و پمپ آبيارى كنند و در زمينى كه پهلوى آن است زراعتى كنند كه از رطوبت آن زمين استفاده نمايد و محتاج به آبيارى نشود، زكات زراعتى كه با دلو آبيارى شده بيست يك (20 / 1) و زكات زراعتى كه پهلوى آن است، ده يك (10 / 1) مىباشد.
مسأله 1947 - مخارجى را كه براى گندم و جو و خرما و انگور كرده است حتى مقدارى از قيمت اسباب و لباس را كه بوسيله زراعت كم شده، مىتواند از حاصل كسر كند، و چنانچه پيش از كم كردن اينها به 288 من و 45 مثقال كم برسد، بنابر احتياط واجب بايد زكات باقيمانده آن را بدهد.
مسأله 1948 - قيمت بذرى كه ‌زكات به آن تعلق نگرفته يا زكاتش را پرداخته است مىتواند جزء مخارج زراعت حساب نمايد، ولى بايد قيمت زمان كاشت