عدم انفراد وصى است) عمل كرده شود. و انتظار حضور آن غايب را نبايد كشيد، خصوصا با حصول ضرر به سبب انتظار، و هر گاه با وجود ضم ديگرى به اين شخص حاظر هم عجزى از براى حاضر به سبب عدم تمكن بر اتمام، حاصل شود كه اين شخص ضميمه [شده از طرف] حاكم هم وفا به بيش از حصه خود نمىكند، باز هم حاكم بايد معينى از، براى اين حاضر تعيين كند. و به سبب عجز او از بعض بلكه از كل نيز رد وصيت نمىتواند كرد.
اينها همه در وقتى است كه اصل وصيت و وصايت ثابت باشد. و محض كاغذ وصيت نامه حجت شرعيه نيست. و بر فرض عدم ثبوت، وعدم جد، ولايت در وصايت با حاكم شرع است، آنچه صلاح داند چنان مىكند. و با عدم تمكن از حاكم شرع ثقات مؤمنين متوجه امور ايتام مىشوند. و هم چنين است امر در وصيت ثابته قطع نظر از تعلق به ايتام.
141: سؤال: شخصى در اين اوقات متوفى شده. چند يوم قبل از وفات وصيت به ديون چند كرده. از روز وصيت تا زمان فوت اين قدر زمان گذشته كه امكان ادا بود. و ارباب ديون هم از جمله اشخاصى مىباشند كه امكان اداى حق ايشان متصور است. يعنى مثل طفل و مسجد نيستند. و به حسب العاده ارا نمودن همچه ارباب ديون، كمال اشكال دارد، و وصيى مزبور علم دارد كه موصى اداى ديون ننموده. و علم شرعى هست كه ارباب ديون هم ابرا نموده اند. آيا وصى مىتواند بدون قسم استظهارى اداى ديون موصى نمايد؟ يا محتاج به قسم است؟ و چنانچه محتاج به قسم باشد احدى را در اين ولا صلاح دانند مرخص فرمايند تا طى دعوى شود. رسيدن خدمت حاكم شرع صعوبتى دارد.
در اينجا خدمت عالى جناب مقدس القاب آقا سيد باقر اظهار شد در خصوص ديون، فرمودند كه اگر وصى قطع به عدم ادا و عدم ابرا داشته باشد، بدون قسم استظهارى مىتواند اداى ديون نمايد. و موصى وصيت به ثلث هم نكرده. و صغير هم دارد. آنچه رأى عالى قرار يابد مقرر فرمايند. و اگر ميت كسى را وصى اطفال صغار نكرده باشد مؤمنين مىتوانند چند نفر را كه متدين مىدانند تعيين نمايند كه متوجه صغار و اموال ايشان باشند و اموال صغار را به نحوى كه غبطه و مصلحت صغار دانند تصرف نمايند. اين را هم مقرر فرمايند.
جواب: آنچه عالى جناب قدسى انتساب محامد اكتساب علامى فرزند نور العيون آقا سيد باقر حرسه الله تعالى فرموده محض حق و صواب است. و در صورتى كه وصى قاطع