باشد كه تواند اداى آن كرد و بعضى رهن گذاشتن را هم شرط دانسته اند و آن احوط است هر چند لزوم آن معلوم نيست. و لكن شاهد بگيرد از براى اين كه مال صغير محفوظ بماند. و اطلاق ادله مقتضى آن است كه عدم ضرر كافى باشد در قرض. بخلاف بيع مال كه در آن ملاحظه مصلحت، معتبر است.
138: سؤال: چه مىفرمايند در خصوص اين كه زيد عازم زيارت باشد و بعضى از املاك و اموال خود را به بعض اولاد خود - مثلا به يوسف و محمد وغيرهما - فروخته يا هبه نموده. و وصيت كرده كه (در فلان و فلان ملك من يوسف و محمد را دخلى نبوده، از ساير ورثه ام باشد). و در مرض الموت گفته كه (وصيت سابقم را اخفا داشته مجموع ثلث تركه مرا به مصرف فلان صرف نمائيد). حال والدان مزبوران از ملكين مزبورين ارث مىبرند يا نه؟ شقوق محتمله مسأله را (كما ينبغى حسبة لله) بيان فرمايند.
جواب: آنچه را به عنوان بيع يا هبه لازمه (يعنى با ايجاب و قبول و قبض واقباض) به يوسف و محمد منتقل كرده، مال آنها است. و ديگرى را در آنها حقى نيست. و وصيت ثلثى را كه كرده است كه [به] فلان مصرف برسانيد، بايد دانست كه وصيت سابق كه گفته بود (فلان و فلان ملك را به ساير ورثه بدهيد) آن را هم اگر ساير وارث از اصل ممضى ندارند، آن را هم بايد از ثلث اعتبار كنيم. پس اول فلان و فلان ملك را به جهت سبقت ذكر و تاكيد در امضاى آن مقدم داشته. ثلث را به مصرف معينى كه گفته مىرسانند. و اگر ثلث زياده بر آن ملك ها نباشد و ورثه اجازه نكند، چيزى براى آن مصرف كه [در] آخر گفته به جا نمىماند. و يوسف و محمد را دخلى و تصرفى در آنچه به وصيت حق ساير ورثه شده جايز نيست.
139: سؤال: شخص عالمى به رحمت خدا رفته است، بيست سال قبل از اين. و چند جلد كتاب عربى از او مانده است. و وصيت نموده كه (بعد از من از اولاد من هركى صاحب كمال تر باشد، اين كتاب ها مال او مىباشد). و حال يك نوه او سواد عربى دارد. آن كتاب ها به او مىرسد؟ يا تقسيم كنند؟ بيان فرمايند.
جواب: هر گاه در حين وصيت در ميان اولاد صلبى او صاحب كمالى بوده از همه كامل تر، يا همان اولاد موجود [اگر] يكى از آنها بعد او صاحب كمال تر باشد، به او مىدهند، و بعد فوت او به وارث او مىدهند. و به اين نواده او نمىدهند. و هر گاه قرينه باشد كه مراد او از اولاد اعلم از صلبى و ولد باشد، و بعد از فوت او صاحب اكمليت نوه