مقدمه‌اى بر فقه شيعه (فارسي) - السيد حسين المدرسي - الصفحة ٥٨
پيشينيان ملامت كرد.
اندكى پس از أو عبد النبي بن سعد جزائرى روش مكتب أصولي را در كتاب الاقتصاد في شرح الارشاد خود (نوشته شده به سال 1015) مورد انتقاد قرار داد. ميرزا حبيب الله صدر در نيمه أول همين قرن گفته بود كه در زمان أو ديگر مجتهدي در إيران و عراق نمانده است. مقدس اردبيلى چنان كه پيشتر اشاره شد در مواردى كه أقوال فقهاى پيشين با برخى از روايات مخالفت داشت هرگز ترديدى در رد نظرات فقهاى سلف به خود راه نمى داد. شاگردان أو مانند سيد محمد عاملي صاحب مدارك از همين روش پيروى كردند. ملا عبد الله شوشترى در أوايل قرن يازدهم سهم مهمى در احياى علم حديث داشت. حسن بن زين الدين عاملي صاحب معالم نيز در همين زمان از راه تأليفاتى مانند منتقى الجمان وتحرير طاوسى به اين احياء كمك كرد. بسيارى آثار ديگر در نيمه أول قرن يازدهم در علم حديث و علوم وابسته بدان نوشته شد كه بيشتر از تعليمات ملا عبد الله شوشترى مايه مى گرفت. موضوعاتى از قبيل حجيت اخبار آحاد در فقه مجددا مورد بحث فقهاى واقع مى شد. ارزش منطق و فلسفه حتى بيش از اين مورد ترديد قرار گرفته بود. عواملي از اين قبيل سهم مهمى در پيدايش موج جديد گرايش أهل الحديث و در توسعه سريع آن داشت.
اين گرايش كه اين بار با نام سابقه دار ديگر خود اخبارى شناخته مى شد مانند سلف خويش روش اجتهاد و تفكر تعقلى و تحليلي را در فقه شيعي محكوم مى نمود و به پيروى از ظواهر أحاديث مذهبي دعوت مى كرد. امين استرابادى در كتاب مزبور با استدلالاتى حجيت عقل را براي كشف حقائق مورد ترديد قرار داد و أصول فقه شيعي را كه بر أساس استدلالات و تحليلات عقلي بنا گرديده است به شدت رد كرد. اين گرايش از نظر مباني و معتقدات تقريبات برابر بود با گرايش افراطى تر مكتب أهل الحديث كه تمامى أحاديث مذهبي را معتبر مىپنداشت و قدرت نقادى درست همان أحاديث را نيز فاقد بود (229).
امين استرآبادي در استدلالات خود بر عدم اعتبار و خط پذيرى منطق ارسطوئى كه أساس اجتهاد و استدلالات فقهاى مكتب أصولي را تشكيل مى داد تكيه مى كرد. مهمترين مورد اختلاف ميان دو گرايش أصولي و اخبارى در مكتب فقهى شيعه همين مسأله اعتبار يا عدم اعتبار عقل در مباحث مذهبي بود، هر چند در همين زمان بسيارى از موارد اختلاف نظر ديگر نيز كه بيشتر در همين رابطه بود ميان دو گرايش وجود داشت.
گرايش اخبارى از دهه چهارم قرن يازدهم در نجف و ساير مراكز علمي بين النهرين نفوذ كرد

٢٢٩ - ببينيد الفوائد العتيقة بهبهانى: 436 - 438 / روضات 1: 127 - 130.
(٥٨)
الذهاب إلى صفحة: «« « ... 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 ... » »»
الفهرست