162. + كتاب الغريبين، غريب القرآن والسنة / أبو عبيد احمد بن محمد بن محمد بن ابى عبيد العبدى الهروي الفشانى (البشانى) صاحب الازهرى (م رجب 401) سعد السعود 23، 275 - 278 درباره مؤلف نك‍: سزگين 8 / 224 - 226; نيز نك‍: sbath (ص 37 ش 670); نام وى در سعد، با تحريف اندكى احمد بن محمد بن ابى عبيد الازهرى آمده است. لقب صاحب الازهرى متعلق به استاد هروى، أبو منصور الازهرى (م 370) است. در سعد عنوان تأليف (درباره آن نك‍: سزگين 8 / 225 - 226) بدون كلمه ء الغريبين آمده است. ابن طاووس يك نسخه مشتمل بر پنج مجلد كه هر كدام داراى يك جزء بوده در اختيار داشته است. ابتداى غريبين (تا آخر حرف " ج ") به روايت أبو سعد احمد بن محمد بن احمد المالينى الشافعي (م 412; مق‍: سزگين 1 / 674) به چاپ رسيده است (تحقيق:
محمود محمد الطناحى، قاهره، 1390).
اين كتاب در حوزه علمى امامية رواج داشته است. نقلهايى از اين كتاب توسط ابن شهر آشوب در مناقب (3 / 10، 110; موارد نقل شده غير از مواردى است كه ابن طاووس نقل كرده) و ميرداماد در رواشح (ص 170) زير عنوان [كتاب] غريب القرآن و الحديث آورده است; خوانسارى در روضات (1 / 241) آن را به عنوان كتابي معروف توصيف مى كند) به احتمال، سخن الحسين بن عبد الصمد الحارثى (م 984) كه گفته است بهترين آنچه عامه [درباره غريب] نوشته اند كتاب الغريبين يعنى غريب القرآن و الحديث مى باشد، اشاره به همين كتاب است (الدرايه، تهران، 1306 ص 116). كفعمي كتاب هروى را تلخيص كرده است (نك‍: رياض 1 / 23).
موارد نقل شده بدين شرح است: سعد 275 = جزء اول كراسه نهم برگ 5 - ر = غريبين ج 1 ص 213 (درباره كلمات لوط: هؤلاء بناتى ذيل آيات 78 هود و 71 حجر.); سعد / 276 = جزء دوم برگ 2 - ر سطر هشتم (آيه 88 ص); سعد / 276 = جزء سوم برگ 3 - ر سطر چهارم (در شرح كلمات امام على [ع] كه فرمود: وان نمنعه نركب اعجاز الابل، همين نقل از غريبين در ابن ابى الحديد 1 / 195 آمده است; مق‍:
Lane ذيل مورد " عجز "); سعد / 277 = جزء چهارم، كراسه دوم برگ 6 (آيه 98