مقصود گوينده است سؤال كردند - فرمود:
(ان القرآن لايهاج اليوم ولا يحول):
لذا نبايد مسلمين رأيى را در قبول ويا تغيير آن اظهار نمايند، بلكه آنان موظفند به نصوص قرآن مقيد بوده، و آنگاه كه قرآن را بر آنها مى خوانند درنگ نمايند.
هم چنين گولدزيهر آن نظريه أي را كه مسلمين بدان روى آورده اند - مبنى بر اينكه قرآن كريم بر هفت حرف نازل شده وهمه ء اين هفت حرف صحيح است - ياد مى كند ومتذكر مى شود كه (نبايد به صحت قرائتي اعتراف كرد، و هيچ قرائتي را در دائره ء تعبير قرآني داخل دانست مگر آنكه آن قرائت به ادله أي از نقل وروايت قابل اطمينان مستند باشد) (1).
ونيز گفته است: (دانشمندان محتاط اهل سنت - اگر چه قراآت مورد قبول قراء مورد اعتماد را مباح وجائز برشمرده اند معذلك فريضه هاي اختياري وانتخابي قراآت را در دائره ء قراآت شاذه أي قرار دادند كه آنها را مردود مى دانند. حتى احيانا اين فرضيه هاي انتخابي در قراآت، مجازات سختى را از سوى مؤسساتي - كه براى حفظ و صيانت ميراث دينى تأسيس شده بود - به دنبال داشت. در سالهاى 322 و 323 هجري دو تن از قراء حرفه أي بغداد به كيفر سختى مجازات شدند، چرا كه آنها مى خواستند قراآتى را رايج سازند كه مخالف با نص عثماني بود) (2).
(وقتى كه مسلمين از صدر اسلام متفقا بر آن بودند كه پس از نبى اكرم (صلى الله عليه وآله وسلم) هيچ رأى و اظهارنظر شخصي در مسأله ء قرائت داراى اعتبار نيست، ونبايد جز به قرائتي كه از ناحيه ء آن حضرت ثابت شده است عمل كرد، كاملا روشن مى شود نتايجى كه گولدزيهر بدان رسيده است سراسر غلط ونادرست مى باشد و استباط أو بر يك اساس سالم واستوارى مبتنى نيست) (3).
ه‍. اختلاف ميان مصاحف امام كه به دستور عثمان فراهم آمدند بسيار اندك ومعدود بوده است:
- اختلاف ميان مصحف اهل مدينه وعراق به دوازه حرف.
- اختلاف ميان مصحف اهل شام وعراق در شمارى حدود چهل حرف.
- واختلاف ميان مصحف اهل كوفه وبصره منحصر به پنج حرف بوده است.
نويسنده ء كتاب المباني فصل ويژه أي را در مقدمه ء آن ترتيب داده وشمار اين اختلافها وموارد وكلمات مورد اختلاف را در آن ياد كرده است (4).
و. وجود حروف ووجوه فراوانى از قراآت كه قراء در مورد پاره أي از آنها - برخلاف رسم الخط مصحف - قرائت كرده اند، مانند همان نمونه هائى كه از ابى شامه در إبراز المعاني قبلا ياد كرديم. ونيز مانند حروف ووجوه ديگرى كه قراء برخلاف رسم الخط پاره أي از مصاحف، آنها را قرائت كردند. در كتابهائى كه راجع به رسم الخط قرآن تأليف شده است اين مطلب آمده ونيز شمار وآمار اين كلماتي كه قرائت آنها مخالف با رسم الخط مصاحف مى باشد ونيز خود اين كلمات مفصلا بيان شده است.
ز. اختلاف رسم الخط وشيوه ء نگارش مصاحف براساس نوعي از اختلافات - كه در مورد قراآت منقول از نبى اكرم (صلى الله عليه وآله وسلم) روايت شده - مبتنى بود. معنى اين سخن آن است كه قراآت براساس اختلافات مربوط به رسم الخط مصاحف مبتنى نيست.