- يا ايه الساحر، در آيه ء 49 زخرف.
- ايه الثقلان، در آيه ء 31 رحمن.
* حذف الف دوم - طبق قرائت ابن كثير - در:
- لا اقسم بيوم القيمه، آيه ء 1 قيامة.
* حذف الف اول - طبق قراآت همه ء قراء - در:
- لا اذبحنه، در آيه ء 21 سوره ء نمل.
* وموارد ديگر كه اينجا مجال بازگو كردن آنها نيست.
طريقه ء توزيع قراآت بر مصاحف در زمان خلافت عثمان:
روشى كه نويسندگان در زمان عثمان براى توزيع قراآت در مصاحف پيش گرفتند به شرحي است كه از اين پس مطالعه مى كنيد:
1. اگر شكل وصورت كلمه فقط پذيراى يك قرائت مى بود - وضمنا قرائت آن به صورت ديگر محرز مى گشت - در نگارش آن كلمه بدينگونه عمل مى كردند كه طبق يك قرائت بر يك مصحف، وطبق قرائت ديگر بر مصحف و يا مصاحف ديگر مى نگاشتند، مانند: (قال موسى) (1) كه در مصحف مكه بدون واو، ودر ساير مصاحف با واو: (و قال موسى) كتابت شده بود. و (يا عباد) (2) كه در برخى مصاحف بدون ياء، ودر برخى ديگر با ياء: (يا عبادي)) نگارش شد.
براى آگاهى بيشتر نسبت به اين مسأله بايد به سخن أبو عمرو عثمان بن سعيد دانى بنگريم كه قبلا آنرا ياد كرديم.
2. چنانكه شكل وصورت كلمه أي - به خاطر عارى بودن آن از مشخصات املائي از قبيل نقطه واعراب - در برابر قراآت مختلف قابل انعطاف بود آنرا به يك صورت در تمام مصاحف مى نگاشتند مانند:
(فتبينوا) در آيه ء 6 سوره ء حجرات و (فتثبتوا)، كه اگر اين كلمه فاقد مشخصات املائي باشد به هر دو صورت قابل قرائت است.
(فتلقى آدم من ربه كلمات) در آيه ء 37 بقره، كه در صورت فقدان اين مشخصات به چند صورت قابل قرائت مى باشد [به اين معنى كه ابن كثير، (آدم) را به نصب، و (كلمات) را به رفع خوانده، وقرائت ساير قراء به عكس است، (3) واگر اين قسمت از آيه، معرب ومشكول نباشد، در برابر هر دو قرائت قابل انعطاف است].
كارى كه عثمان بدان قيام كرد در جهت حل مشكل اختلاف ميان مسلمين در قراآت بوده است، اختلافي كه گاهى به درگيريهاى سختى ميان آنها منجر مى شد، وهرج ومرجى را در قراآت باعث مى گشت. اين مساعي با موفقيت توأم بود، واز سوى ديگر باعث صيانت قرآن از نفوذ قراآت غير معتبر در تلاوت آن شد.
شروع نقط وشكل، واعجام قرآن كريم:
مصاحف به همين صورت، يعنى بدون هر گونه مشخصاتى از نظر شكل واعراب، ونقطه هاي حروف متشابه نگارش مى شد، وموجب نفوذ قراآتى در قرآن مى گرديد كه عثمان وصحابه مى خواستند از آنها پيشگيرى كنند.
بارى به خاطر مشخص نبودن كلمات از لحاظ اعراب ونقطه هاي حروف متشابه، تصحيف در قرائت رو به ازدياد نها، به ويژه در عراق - كه غير عرب نيز در اين سرزمين به سر مى بردند - لغزش مردم در قرائت قرآن بسيار