39. احمد بن يحيى (ثعلب نحوى) (م 291 ه‍. ق).
40. هارون بن موسى بن شريك تغلبى (م 292 ه‍. ق)، كه كتابهاى متعددى در قراآت وادب عربي نگاشت (1).
41. محمد بن اسحق ربعى مكى، معروف به ابى ربيعه (م 294 ه‍. ق) كه كتابي در روايت بزى وقنبل از عبد الله بن كثير تأليف كرد (2).
42. أبو جعفر محمد بن جريرطبرى (م 310 ه‍. ق)، ابن الجزرى مى نويسد: (ابن جرير كتابي جامع در قراآت تأليف كرده وآنرا به الجامع نامبردار ساخت. در اين كتاب بيست واندى قرائت گردآورى شده است) (3).
43. يحيى بن محمد صاعد (م 318 ه‍. ق) كه كتابي در قراآت دارد.
44. أبو بكر محمد بن احمد بن عمر داجونى (م 324 ه‍. ق)، ابن الجزرى مى گويد: (وى كتابي در قراآت فراهم آورد وابى جعفر را در اين كتاب به عنوان يكى از قراء عشره بر شمرده است) (4).
با ملاحظة ء اين كتب نتيجه مى گيريم كه آنها فقط درباره ء قراآت سبعه تأليف نشده اند وبه ويژه كه در ميان اين كتب، آثارى به چشم مى خورد كه قبل از بعضى از قراء سبعه نگارش يافته اند، مانند كتاب يحيى بن يعمر، وابان بن تغلب وهمچنين كتابهاى أبو عمرو بن علاء، وحمزة بن حبيب زيات، ونيز آخرين قراء سبعه يعنى على بن حمزه ء كسائي كه به سال 180 هجري از دنيا رفت، وآغاز اين مرحله - كه درباره ء آن گفتگو مى كنيم - به نيمه ء دوم قرن اول هجري مى پيوندد واين مرحله به دست يحيى بن يعمر (م 90 ه‍. ق) آغاز مى گردد، چنانكه با مطالعه ء آثار مربوط به اين مرحله به چنين نتيجه أي مى رسيم. اين مطلب نيز مورد تأييد (فؤاد سزگين)، مستشرق معروف مى باشد، با اين تفاوت كه سزگين كتاب يحيى بن يعمر را در كنار كتاب (ابن عامر مقرئ) (م 118 ه‍. ق) ياد كرده است، در حاليكه موضوع كتاب ابن عامر عبارت از اختلاف مصاحف مى باشد، چنانكه ابن عامر كتاب خود را با عنواني ياد كرده است كه بازگوكننده ئ‍ موضوع آن است، چرا كه أو اين كتاب را اختلاف مصاحف الشام والحجاز و العراق ناميده است (5). پيدااست كه قراآت واختلاف مصاحف از هم متفاوتند، زيرا ايندو تشكيل دهنده ء دو فن ودو علم متمايزى از علوم قرآني مى باشند.
شگفت آور است كه سزگين - كه در مقام نگارش تاريخ تدوين قراآت بر مى آيد - گرفتار چنين اشتباهي مى گردد، وشگفت تر اينكه وى - عليرغم آنكه مدون تاريخ تدوين قراآت مى باشد - اختيار محمد بن محيصن (م 123 ه‍. ق) - كه در قرائت، بر مذهب وروش عربيت است - واختيار عيسى بن عمر ثقفي (م 149 ه‍. ق) را دو كتاب در قراآت بر شمرده است.
تصور مى كنم اشتباه سزگين از عدم آشنايى كامل وى نسبت به تعابير ومصطلحات قرائت ريشه مى گيرد (6).
مرحله ء دوازدهم در اين مرحله سخن از (قراآت سبع) آغاز گرديد. شروع اين كار از ناحيه ء ابى بكر محمد بن موسى بن عباس بن مجاهد تميمي بغدادي (م 324 ه‍. ق) در كتابش - كه به القراءات السبعه نامبردار است - انجام گرفت.