تباين است و تمايز به محض نيت است.
و اين از قبيل آن نيست كه نماز در مسجد كردن مستحب است كه اين استحباب، امر خارج مقارن عبادت، است نه داخل در ماهيت، پس هر گاه كسى به اعتقاد اين كه آن موضع مسجد است شروع كرد به نماز از براى ادراك فضيلت نماز در مسجد و در بين نماز معلومش شد كه آنجا مسجد نيست، اينجا نماز صحيح است چون در مسجد بودن جزء ماهيت نيست. و به هر حال محض نيت جماعت منشأ حصول تباين مىشود واحد متباينين موجب امتثال از ديگرى نمىشود و از اين جهت است كه در مواضع عدول از نمازى به نماز ديگر، اقتصار مىكنيم به مورد نص. و ظاهر اين است كه مسئله از غايت وضوح محتاج به بيان نيست و اين كه در اول وهله، مكلف مخير است ما بين نماز جماعت و فرادى و جماعت افضل فردين است، لازم نمىآيد كه بعد از دخول در احد فردين به آن تخيير باقى باشد. خصوصا در وقتى كه بتوان اين را آن كرد به سبب حصول مميزات خارجتا در خارج.
292: سؤال: در دو ركعت آخر، آيا بر مأموم لازم است ذكر يا قرائت يا نه؟ و هر گاه لازم باشد عمدا يا جهلا ترك نمايد، نماز او باطل است يا صحيح؟
جواب: احوط بلكه اظهر اين است كه ترك نكند قرائت يا ذكر را به اينكه ساكت بماند و احوط بلكه اظهر اين است كه قرائت را ترك كند، خصوصا در نماز جهريه و اكتفا به ذكر كند و احوط اين است كه به مطلق ذكر اكتفا نكند، اگر چه اظهر كفايت آن است بلكه بهتر آن است كه تسبيحات اربع بگويد و آن را هم سه مرتبه بگويد.
293: سؤال: هر گاه مأموم در ركعت آخر به امام نرسد و قرائت بر او واجب باشد و وقت او وفا ننمايد كه قرائت را تمام نمايد، متابعت امام نمايد يا قصد انفراد نموده، قرائت را تمام نمايد؟
جواب: هر گاه مظنه دارد كه وقت، وفا مىكند به حمد و سوره يا به حمد تنها، شروع كند به خواندن و هر گاه در بين قرائت، امام به ركوع رود، حمد را تمام كند و ملحق شود به امام، هر چند ركوع را با او در نيابد و هر گاه جزم دارد يا مظنه دارد كه