بايد هر يك از دو قراءت را بررسى كنيم تا وظيفهء متوضى را از ديدگاه قرآن كريم بفهميم.
قراءت به جر (أرجل) براى كسى كه اندك آشنايى با زبان عربى داشته باشد، هيچ گونه شكى وجود ندارد كه وقتى " ارجلكم " به جر خوانده شود، معطوف به " رؤس " است و هر حكمى كه براى " رأس " ذكر شود، براى پاها نيز مى باشد. بنابر اين، در حقيقت تفاوت قابل اعتنايى ندارد با اين كه مستقيما فرموده بود:
" امسحوا بارجلكم "، پاهايتان را مسح كنيد.
در اينجا اگر كسى مدعى شود كه كلام گرچه ظهور، بلكه صراحت در آن دارد كه " ارجلكم " عطف بر " رؤس " است و پاها حكم سر را دارد، ولى ادلهء خارجيه (1) مى گويد پاها حكم سر را ندارند و حكم آنها شستن است، نه مسح.
در پاسخ مى گوييم:
اولا: همان طور كه بعدا بررسى خواهد شد، چنين دليل صحيح و بدون معارضى نداريم. (2) ثانيا: بر فرض كه چنين ادله اى وجود داشته باشد، دلالت آنها غير قطعى است. از آن طرف، ظهور نزديك به صراحت آيه به گونه اى است كه تصرف در آن مستهجن است و از كلام الله مجيد كه در عالى ترين درجات فصاحت و بلاغت است، به دور مى باشد.
اگر " ارجل " معطوف بر " رءوس " نباشد و حكم آن را نداشته باشد،