اتمام رسيد است (مق: مقدمه الخراسان بر چاپ معاني ص 30). آيا مى توان گفت كه تاريخ مزبور بر نسخه چندان مشخص نبوده و همين سبب اشتباه ابن طاووس شده است؟
(قرائت مقبولتر مى تواند 361 باشد; وقتى " ثلاثين " بر طبق عادت بدون علائم نوشته شود و بدون " الف " ميانى، به راحتى با " ستين " اشتباه مى شود.) ابن طاووس در كوشش خود براى اثبات اين كه خطبه در كتابهاى پيش از نهج البلاغه آمده تنها نبود. ابن ابى الحديد (1 / 205 - 206) وعلى بن ميثم بحراني (م 679) (در شرح نهج البلاغه، تهران 84 - 1378 ج 1 صص 252 - 253) هر دو از چنين كتابهايى آگاهى داشته اند. ابن ابى الحديد به برخى از تأليفات أبو القاسم بلخى (م 319) اشاره مى كند و او وبحراني نيز از كتاب الانصاف أبو جعفر بن قبه شاگرد بلخى ياد مى كنند. بحراني نسخهاى از كتاب الانصاف را ديده كه در آن خط وزير أبو الحسن على بن محمد بن الفرات (م 312) بوده است; اما تنها اين ابن طاووس است كه به معاني الاخبار استناد كرده است; نيز مق: الاميني، الغدير 7 / 82 - 85.
نقلهاى ديگر از معاني مشكلى ندارند. آنها عبارتند از: فتح الابواب = معاني 142 - 143; فلاح 119 - 120 / 112 = معاني 114 - 115; فلاح 120 / 112 - 113 = معاني 170; فلاح 94 / 89 = معاني 314; فلاح 95 / 90 اشاره دارد به معاني صص 313 - 315 (بابى درباره " الصلاة الوسطى "); فلاح 144 - 150 / 133 - 139 (در اينجا تنها نام مؤلف آمده است) = معاني 34 - 39; غياث 10 = معاني 39.
328. * * + معاني القرآن / أبو الحسن على بن سليمان الاخفش الاصغر (م 315) سعد السعود 22، 252 درباره مؤلف نك: سزگين 8 / 174; كتابي با عنوان " تفسير معاني القرآن " بين تأليفات وى ياد شده (كحاله 7 / 104) اما ظاهرا بدست ما نرسيده است. ابن طاووس با توضيح اخفش از كلمه " درى " در آيه 35 / نور مناقشه مى كند.
329. * *؟ معاني القرآن / محمد بن جعفر المروزى (زندگى در ميانه قرن چهارم؟)