٢٨. نمونهء قديمى (تا آنجا كه من از آن آگاهى دارم) كه باقى مانده (غير از سعد السعود ابن طاووس، درباره آن نك‍: بعد از اين) عبارت است از: فهرست كتابخانه مسجد قيروان مورخه 693; اين فهرست با فهرست قديمى‌تر اما بدون تاريخ مقايسه شده. نك‍: ابراهيم شبوح، " سبحل قديم لمكتبة جامع القيروان " مجله معهد المخطوطات العربية، 2، 1956، صص 339 - 372 در ص 342.
يك نسخه ء خطى كه داراى تاريخ 694 بوده و عنوان " المنتخب مما في خزائن الكتب بحلب دارد، موجود است. همانطور كه از عنوان آن بر مى آيد مشتمل بر منتخب كتابهايى است كه در كتابخانه‌هاى حلب بوده نه يك كتابخانه ء خصوصى: (نك‍: Sbat) عناوينى از اين نسخه خطى را كه ابن طاووس نيز بدان اشاره كرده در فهرست آورده‌ايم. براى فهارس كتابخانه‌هاى عمومى عثماني نك‍:
Catalogues and Cataloguing in the " E Erunsal. I 349 - 333. pp , 1987, 37, Libri " Ottoman Libraries به گفته Erunsal قديمى ترين صورت موجودى كه بدست ما رسيده، متعلق به سال 1430 م است. و قديمى ترين فهرست كامل مربوط به كتابخانه مسجد فاتح است كه در سال 1560 م تأليف شده است. بايد درباره فهرست كتاب‌هاى مربوط به اشخاص خصوصى از قرون نخستين اسلامى، به جز آنچه در ميان اسناد Geniza كشف شده (مق‍: مث‍:
s Library, A Doctor ", Baneth. H. Z. D " in Egypt at the Time of maimonides . 185 - 171. pp, 1961 / 5721, 30, Tarbiz, [در زبان عربي] و به ويژه Ha sifriyyah ka Yehudit be Arzot, Allony. N ha Mizrah bi Ymei ha Beinayim [كتابخانه ء يهودى در شرق قرون ميانه] تحقيق: Sokolow. M بيت المقدس [در دست انتشار]) تحقيق شود.
29. ياقوت، الادباء، 6 / 259; صص 211 - Kraemer 262 در Humanism.
30 المقدسي، احسن التقاسيم تحقق: pe Goeje. J. M ليدن، 1906 ص 449; Mez در Renaissance صص 172 - 173; Kraemer در Humanism ص 275.

مفاتيح البحث: السجود ⁽²⁾