محمد جواد عاملي:
مرحوم محمد جواد عاملي مى گويد:
(در كتاب جامع المقاصد مرحوم كركي، اجماع علماء شيعه بر تواتر قراآت قراء سبعه جلب نظر مى كند، چنانكه در كتاب العزية والروض اجماع علماء بر همين مطلب ديده مى شود. ودر كتاب مجمع البرهان نيز اين حقيقت مطرح شده است.
قراآت سبع در كتابهاى زير [كه مؤلفان آنها شيعي اثنى عشرى وامامي هستند] به عنوان قراآتى كه برخوردار از تواتر در نقل مى باشند معرفى شده اند:
- منتهى الوصول إلى علمي الكلام والاصول، از علامه ء حلى (21 رمضان 648 - 11 يا 21 محرم 726 ه‍. ق).
- تحرير الاحكام الشرعية على مذهب الامامية، در فقه، از همو.
- تذكرة الفقهاء، در فقه شيعه ومذاهب اربعه ء اهل سنت، از همو.
- ذكرى الشيعة في أحكام الشريعة، از شهيد اول (734 - 786 ه‍. ق).
- الموجز الحاوى لمجرد الفتاوى، از ابن فهد حلى (م 841 ه‍. ق).
- كشف الالتباس عن موجز ابى العباس، از مفلح بن حسن صميرى (سده ء 9 ه‍. ق).
- المقاصد العلية في شرح الرسالة الالفية، از شهيد ثانى (911 - 966 ه‍. ق).
وامثال آنها از كتب فقه واصول فقه شيعي.
جماعتي از علماء نيز از جماعتي ديگر، تواتر اين قراآت، ونگارش مصحف بر طبق آنها، وتدوين كتب در زمينه ء آنها را نقل وبازگو كرده اند، تا آنجا كه اين قراآت - در حروف وحركاتشان - معدود ومشخص مى باشد. و بايد همين نكته را دليل برآن دانست كه تواتر اين قراآت، قطعي وغير قابل ترديد مى باشد، چنانكه به اين حقيقت در مجمع البرهان اشاره شده است) (1).
ميرزا أبو الحسن شعرانى:
مرحوم شعرانى (رضوان الله عليه) يكى از دانشمندان معاصر گفته است:
(تمام مسلمين - به اتفاق - مى گويند: قراء در قراآتشان به سماع ونقل وروايت موثق متكى هستند. آنان هرگز صرفا به اجتهاد واظهار نظر شخصي، واستشهاد به قواعد زبان عربي در قراآت خود روى نياوردند.
پيداست كه ما مى توانيم ياء نسبت را بر حسب قواعد عربي به فتح ويا سكون قرائت كنيم، ومعذلك نمى بينيم كه قراء در تمام موارد قرآن كريم به هر دو وجه قرائت كرده باشند، بلكه مى بينيم در 566 مورد به سكون، ودر 18 مورد به فتح، ودر 212 مورد، بعضى از قراء به سكون وبعضي ديگر به فتح قرائت كرده اند).
آنگاه مرحوم شعرانى مى گويد:
(هم اكنون قراآت سبع همراه با نام قراء آنها در كتب تفسير ذكر شده است، وحتى در زمان ما اين قراآت همواره به گوش مى رسد كه بايد آنرا بازده كوشش وتلاش علماء برجسته ء اسلامي دانست، با اينكه مذاهب آنها مختلف ومنطقه هايى كه در آن به سر مى بردند متفاوت مى باشد كه حتى گستره ء آن را اقيانوس اطلس تا اقيانوس هند تشكيل مى دهد، وهم اينان بودند كه كتب خاصى در اين زمينه تدوين كردند، وكتاب التيسير از اهم كتب قراآت است كه دانشمندى اسپانيائى (اندلسي) آنرا نگاشته است ومؤلف آن، يعنى أبو عمرو عثمان بن سعيد دانى را