ثانى تا مغرب (زوال حمره مشرقيه يا غروب آفتاب على الخلاف) عمدا امساك مىكنم كه از اكل و شرب و جماع (در قبل اتفاقا و در دبر على الخلاف) و از استمناء و از ارتماس و از ايصال غبار غليظ به حلق (على خلاف فيهما) و از كذب به خدا و رسول و ائمه (على الخلاف) و از احتقان به مايع (على خلاف) بل الجامد و از تعمد بر بقاى بر جنابت الى غير ذلك مما لا يحصى. بايد آنها را دانسته باشد تا نيت ترك آنها را بكند و اغلب مردم اكثر آنها را نمىدانند و نمى دانند مفسد صوم و مصحح آن كدام است و بدون آن چگونه نيت آن را كرده و چگونه امتثال حاصل مىشود و بر فرضى كه به حسب اتفاق ترك همه را كرده باشد، امتثال چگونه حاصل مىشود و بر فرض تحقق آنها گاه است در نيت عيبى حاصل شده باشد يا قصد ريا يا متابعت عادت يا غير اينها از طوارى كه يك كتاب صوم سر تا پا پر است از آنها.
و بالجمله: آن تروك مكلف بها، از باب اعدام از ليه بحت، نيستند، بلكه بايد منظور در آنها " كف " باشد يا استمرار آن اعدام تا مورد قدرت شوند و مكلف به، توانند شد و مكلف به، تمام نمىشود الا به امتثال و امتثال متحقق نمىشود عرفا مگر به قصد امتثال و قصد امتثال نمىشود الا به تعيين مكلف به، و آن خود مفروض اين است كه تمام نمىشود الا به اجتهاد يا تقليد. و امور مختلف فيه را، هرگاه اصل آنها را نداند و حكم آنها را نداند چگونه قصد آنها را مىكند و امتثال به عمل مىآورد و بر فرضى كه ترك را جمله حقيقت دانند " على القدر المشترك بين الواجب والندب " آيا در كدام نيت واجب، مىكند و در كدام نيت ندب، و اكتفا به قصد قربت موقوف است بر ترجيح عدم اعتبار نيت وجه، و اين نيز مسأله‌اى است اجتهاديه خلافيه.
396 - سؤال: شخصى كه استيجار صوم كرده، چه نحو نيت كند؟ نيت قضاء صوم ماه مبارك رمضان يا؟ نيابت صوم مطلق " قصد كند مجرد از قيودات؟
جواب: اين فكر را در حين عقد اجاره بايد كرد و در عقد اجاره شرط است تعيين منفعت و تعيين اجرت و تعيين مدت. پس در روز اول هرگاه معين نشده است كه چه روزه است كه به اين قصد قضاء آن را نيابت بكند، اجاره چگونه صحيح مىشود، چنان كه