در صلوة هم بايد معلوم باشد كه صلوة يوميه است يا صلوة آيات است يا قضاى نوافل مرتبه يا غير آن، چنان كه در روزه هم بعضى نوافل هست كه قول به قضاى آنهاست مثل سه روز در هر ماهى و هرگاه به عدد ايام اجير شود از ما في الذمه مثل صد روزه ما فى الذمه، اعم از واجب و مندوب، باكى نيست كه نايب هم نيت ما فى الذمه بكند به عرف عام كرده و لكن چون گاه است كه استيجار از عبادات احتياطى متوفى، باشد نه واجب لازم، در آنجا قصد اينكه عبادات لازمه است يا احتياطيه است (بنا بر اعتبار وجه) ملاحظه همه قيود ضرور مىشود نسبت به خصوص آنها. و لكن اظهر در نزد حقير، عدم وجوب است و قصد ما في الذمه اعم از واجب و ندب، كافى است.
به هر حال در اصل عمل، نيت وجوب بر اجير بايد بشود. و آن منافات ندارد با مستحب بودن بر منوب عنه و چون نيت از باب تصديق است و نيت در نفس عمل خود، بايد با اذعان وجوب باشد بر خودش و در اين بين، تصور وجوب و ندب بر منوب عنه مىشود و آن منافات با نيت وجود خودش ندارد، بلكه در نيت تصديق صفت عبادت منوب عنه را مىتواند كرد، چون جهتين مختلفتين است تصديقين متنافيين مضر نيست و اجتماع نقيضين لازم نمىآيد.
397 - سؤال: هرگاه كسى در ماه رمضان بيمار شود و در ماه شوال فوت شود، از براى او استيجار صوم و صلوة مىتوان كرد يا نه؟
جواب: اما نماز را هرگاه بجا نياورده يا تقصيرى در آن كرده، بلى لازم است بر ولى او كه خود بكند يا استيجار كند، و اما روزه، پس اگر در ماه شوال متمكن شده بود از قضا و نكرده بود، قضاى آن نيز لازم است، و اما هرگاه متمكن نشده باشد از قضا، فوت شده باشد، پس قضا لازم نيست جزما، و لكن ظاهر مشهور، استحباب آن است و دليلى از براى آن نديدم و هر چند مىتوان در مستحبات مسامحه كرد و به فتواى مشهور اكتفا كرد، و لكن از بعضى اخبار منع بر مىآيد و شايد ترك آن احوط باشد.
398 - سؤال: در صوم نيابتى هرگاه كسى نيت دارد كه فردا روزه بگيرد و در شب محتلم شد و بيدار نشد تا صبح، آن روز را روزه مىتواند بگيرد يا نه، با وجود وسعت