طرائف 101 / 24 عنوان فوق در روضات (1 / 273) آمده; در اينجا دو سؤال مطرح است نخست آنكه استيعابي كه أبو نعيم تلخيص كرده تأليف چه كسى بوده است؟ دوم آنكه أبو نعيم مذكور چه كسى است؟ در ميان چندين كتابي كه " استيعاب " ناميده مى شود (مق‍: حاجى خليفه 1 / 81، بروكلمان، index) آنچه در اينجا مناسب مى نمايد " استيعاب " ابن عبد البر (368 - 463) در شرح حال صحابه است. در واقع مورد طرائف را، ابن بطريق نيز نقل كرده است (نك‍: الخصائص ص 98); ابن بطريق مى گويد آن را از " كتاب الاستيعاب / لابن عبد البر النمري المغربي الاندلسي " اخذ كرده و اين كه أبو نعيم نيز آن را نقل كرده است (وقد خرجه ايضا أبو نعيم). مشكل اين است كه اين نقل داراى صبغه شيعى روشنى است:
در آنجا از قول رسول خدا [ص] آمده كه در معراج، خداوند او را با انبياء در يك جا جمع كرد و فرمود از آنان سؤال كن كه به چه چيز مبعوث شده اند آنها گفتند به سه چيز:
توحيد، اقرار به نبوت تو و ولايت على بن ابي طالب [ع]. بنابراين غير محتمل است كه مالكى متعصبي چون ابن عبد البر تمايلى به نقل آن داشته باشد و در واقع اين روايت در چاپ البجاوى از " استيعاب " موجود نيست و توان گفت كه مختصر داراى موادى بوده كه در اصل استيعاب نبوده يا آنكه نسخه چاپى استيعاب در بر گيرنده تمام متن نيست; اين حدس ها گر چه ناممكن نيست قانع كننده نيز به نظر نمى رسد.
درباره مسأله دوم، خوانسارى (از آن جا در ذريعه) چنين حدس مى زند كه مؤلف أبو نعيم اصفهاني (336 - 430) مى باشد كسى كه بخاطر كتاب حلية الاولياء شهرت دارد. حدس خوانسارى بر مبناى اطلاعى از يك كتاب ناشناخته است (على ما يظهر من بعض الكتب) احتمالا اين كتاب مورد نظر طرائف است كه ابن طاووس متن تفسير آيه 45 سوره زخرف را از " أبو نعيم المحدث في كتابه الذى استخرجه من كتاب استيعاب " نقل مى كند. اين متن به احتمال از طرائف در صراط 1 / 293 آمده است. گر چه در هيچ كجا كتابي با نام " مختصر الاستيعاب " به أبو نعيم نسبت داده نشده، بطور اصولى اين ممكن است كه او تلخيصي از كتاب معاصر جوان خود داشته باشد. احتمال ديگر " عبيد الله بن الحسن بن احمد أبو نعيم اصفهاني محدث " (517) مى تواند باشد (درباره او