كشاف الفهارس - السيد محمد باقر حجتى - الصفحة ١٥٢
ابن الجزرى پاره أي از اين كتب را در نمودار مصادر ومآخذ كتابش: النشر في القراءات، ياد كرده است، از قبيل:
1. مفرده ء يعقوب، از عبد الباري سعيدي (م 650 واندى پس از هجرت).
2. الكفاية في القراءات الست، از: هبة الله بن احمد حريري (م 531 ه‍. ق).
3. التذكرة في القراءاتى، از: ابن غلبون حلبى (م 399 ه‍. ق).
4. التلخيص في القراءات الثمانى، از: ابى معشر طبري (م 478 ه‍. ق).
5. الجامع في القراءات العشر، از: نصر بن عبد العزيز فارسي (م 461 ه‍. ق).
6. الروضة في القراءات الاحدى عشرة، از: حسن بن محمد بغدادي (م 438 ه‍. ق).
7. البستان في القراءات الثلاث عشرة، از: ابن الجندي (م 769 ه‍. ق).
8. الكامل، از: يوسف بن على هذلي (م 465 ه‍. ق). هذلي در اين كتاب، پنجاه قرائت ائمه ء قراآت را در يكهزارو چهارصدو پنجاه ونه طريق فراهم آورده است.
9. وسرانجام كتاب إتحاف فضلاء البشر في القراءات عشر را در برابر خود مى بينيم كه آنرا دمياطي بناء (م 1117 ه‍. ق) تأليف كرده است.
اين مرحله از قرن چهارم تا قرن دوازدهم هجري امتداد يافت.
مؤلفات وآثار مربوط به قراآت از قرن 4 تا 12 ه‍. ق نتوانست از حيثيت وشهرت قراآت سبع بكاهد.
ملاك مؤلفان وقاريان در اين مرحله براى اختيار قراآت:
مؤلفان كتب قراآت در اين مرحله در انتخاب قراآت - كه آنها را (اختيارات) خود معرفى كرده اند - اركاني را ملاك قرار داده اند كه عبارتند از:
الف. بايد داراى وجهى قوى در عربيت باشد.
ب. با رسم الخط مصحف عثماني منطبق باشد.
ج. عموم مردم در پذيرش آن به توافق رسيده باشند.
قراآتى كه در اين مرحله انتخاب شد (يعنى قراآت قراء سبعه) واجد اين اركان بوده است.
تأييد اين نكته در گفتار مكى بن ابى طالب:
مكى بن ابى طالب به اين مطلب در سخنان فشرده خود اشارت دارد كه با وجود گذشت زمان، قراآت سبع اعتبار وشهرت خود را از دست نداده است. وى در اين باره مى گويد:
(قراآت قراء سبعه در جنب قراآت ديگران فراموش نشد، قرائت يعقوب حضرمى وقرائت عاصم جحدرى ونيز ابى جعفر وشيبه - كه امام واستاد نافع بوده اند - فراموش نگرديد. وهم چنين اختيار ابى حاتم وابى عبيد، واختيار مفضل، نيز اختيارات ديگران، همين نكته يعنى اهتمام به قراآت سبع را تأييد مى كند، ومردم نيز بر اساس چنين اختياراتى در هريك از بلاد مشرق قرائت كرده ومى كنند. اين قراآت منتخب با استفاده از تعبير (اختيار) به خود اختياركننده منسوب مى باشد. طبري وديگران نيز به اختيار قراآت روى آورده اند.
اكثر اختيارات اين دانشمندان در مورد وجهى از قرائت محدود بود كه سه شرط در آن وجود داشت:
1) وجهى قوى ومعتبر در عربيت وهماهنگ با قواعدو دستور زبان.
2) قابل انطباق با رسم الخط مصحف عثماني.
3) پذيرش عموم مردم كه قرائت خود را متفقا بر اساس آن قرار مى دادند.
(١٥٢)
الذهاب إلى صفحة: «« « ... 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 ... » »»