كشاف الفهارس - السيد محمد باقر حجتى - الصفحة ١٣٦
شيوع پديده ء اختلاف قراآت در اين مرحله - همانگونه كه از تاريخ وفات اكثر صحابه ء ياد شده استفاده مى شود به نيمه ء اول قرن اول هجري مى پيوندد.
مرحله ء هشتم مرحله ء هشتم را بايدمربوط به دوره أي دانست كه عثمان بن عفان، مقرئ خاصى براى هر يك از بلاد - كه مصحفي را به آن بلاد فرستاده بود - تعيين كرد تا مردم را براساس مصحف خود متحد سازد.
فرستادگان عثمان عبارتند از:
1. عبد الله بن سائب مخزومي (م حدود 70 ه‍. ق)، به مكه.
2. أبو عبد الرحمن سلمى (م 74 ه‍. ق)، به كوفه. گويند: أو همان كسى است كه - از زمان خلافت عثمان تا ايام حجاج بن يوسف - در كوفه ماند ومدت هفتاد سال سرگرم تعليم قرائت به مردم بود (1).
عمر قبل از أبو عبد الرحمن، عبد الله بن مسعود را به عنوان معلم قرآن ووزير وگماشته ء خود به كوفه گسيل داشت. ابن مسعود همان كسى است كه اصحاب وياران وشاگردانش پيرامون وى گرد مى آمدند. (ياران و شاگردانى كه آنها را به عنوانهاى چراغهاى فروزان فضاى كوفه توصيف ومعرفي كرده اند كه قرائت قرآن را از ابن مسعود فراگرفته بودند. وبه نشر آن در ميان اهل كوفه مى پرداختند) (2).
3. عامر بن عبد قيس (م حدود 55 ه‍. ق)، به بصره.
4. مغيرة بن ابى شهاب مخزومي (م هفتاد واندى پس از هجرت)، به شام.
5. وسرانجام، زيد بن ثابت (م 45 ه‍. ق) را به عنوان مقرئ مدينه منصوب كرد (3).
طبق گفته ء ابن حجر عسقلاني اين كار در سال بيست وپنجم هجري، وبرحسب نوشته ء ابن الجزرى در حدود سال سى ام هجري اتفاق افتاد (4).
عثمان در انتخاب اين فرستادگان مى خواست خاطرنشان كند كه علاقه مند بود با هر مصحفي، يك قارى همراه سازد تا قرائت أو با قرائت اهل آن بلد - غالبا - هماهنگ باشد (5).
چرا كه عثمان دستور داد مصحف هاي امام - طبق قراآت مختلف ومعتبر با رسم الخطهاى مختلف نگارش شود، البته باتوجه به اين نكته كه اين قراآت مختلف ومعتبر به پاره أي از حروف قرآن كريم، محدود بود، چنانكه در (قال موسى) در سوره ء (قصص) در مصحف مكه بدون واو، ودر ساير مصاحف با واو: (وقال موسى) نگارش شده بود. ونيز عثمان دستور داد كه پاره أي از حروف وكلمات قرآن به صورتي نگارش يابد كه آن كلمه بتواند پذيراى وجوه مختلف قرائت باشد، مانند: (يخدعون) كه در سوره ء بقره بدون الف نگاشته شد تا بتوان آنرا (يخادعون) وبا الف قرائت كرد، وهمچنين در يا آت زايد (6).
سخنى كه از (مهدوي) ياد مى كنيم به همين مطلب اشارت دارد:
(عثمان وكساني كه با رأى أو توافق كردند چنين اختلافي را در مورد نسخه هايى - كه دستور نوشتن آنهارا داده بود وبه بلاد وشهرهاى مختلف فرستاده شد - از آنجهت تصويب كردند چون مى دانستند كه قرآن كريم براساس اين اختلاف نازل گرديد (7). به همين جهت قرائت مردم هر شهرى تابع رسم الخط مصحف آنان بوده است) (8).

١. فضائل القرآن، ص ٦٤. ٢. حياة الشعر في الكوفة، ص ٢٤٤.
٣. تاريخ القرآن: زنجاني، ص 67، في الدراسات القرآنية، ص 12. 4. لطائف الاشارات 1 / 58. 5. مناهل العرفان 1 / 406.
6. يا آت زايد عبارت از ياآتى است كه خوانده مى شود، ولى در نگارش حذف مى گردد. 7. هجاء مصاحف الامصار، ص 121.
8. غيث النفع، ص 218.
(١٣٦)
الذهاب إلى صفحة: «« « ... 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 ... » »»