جامع الشتات (فارسي) - الميرزا القمي - ج ٤ - الصفحة ١٨٩
اجماع بر اشتراط ايجاب و قبول لفظى چه چيز است در جائى كه هبه معوضه نباشد و حال آنكه در صورت وجود لفظ هم افاده بيش از آنچه معاطات افاده مىكند، نمىكند -؟. و جواب آن ‌اين است كه ثمره بنابر قول به عدم صحت معاطات، ظاهر مىشود. و همچنين در ايمان و نذور و امثال آن ثمره مىكند، پس هر گاه كسى نذر كند مثلا كه هبه به عمل آورد، بدون صيغه هبه به عمل نمىآيد و داخل عمومات هبه كه در اخبار وارد است نمىشود، تا متفرع شود بر آن لزوم و عدم لزوم در اجنبى وذى رحم و غير آن از مواضعى كه احكام هبه در آن مختلف مىشود.
و از آنچه گفتيم فرق ما بين هبه و هديه ظاهر شد. و معلوم شد كه هبه اعم مطلق است از هديه. و همچنين هيه اعم مطلق است از صدقه. و صدقه همان هبه است به شرط قصد تقرب. و در كتاب وقف همين مجموعه فرق ما بين زكات و صدقه مذكور شد. (1) و در صدقه هم لازم است ايجاب و قبول لفظى، و ظاهرا خلافى در آن نيست. و چون صدقه داخل هبه معوضه محسوب مىشود كه از عقود لازمه است، (2) اشتراط صيغه در آن اظهر است. (3) و كلام در معاطات آن نظير آن است كه در هبه گفتيم. پس هر گاه صيغه با فقير خوانده نشود جايز است رجوع مادامى كه عين بر حال خود باقى است. (4) و در اشتراط اقباض و ساير شروط مثل هبه است.

(1): نگاه كنيد به مسأله شماره 41 از همين مجلد.
(2) و (3): عوضى كه در صدقه لحاظ مىشود از جانب خداوند است نه از طرف فقير پس آن به " ايقاع " بيشتر مربوط مىشود تا " عقد " بنابراين هيچگونه " اظهريت " در اشتراط صيغه وجود ندارد.
(4): همانطور كه گفته شد لزوم صدقه بيشتر (بلكه كاملا) جنبهء ايقاعى دارد، مانند نذر واجب. وهيچ نقشى در ضرورت صيغه با فقير ندارد. وسيرهء مسلمين در اعصار وامصار بر عدم اجراى صيغه در صدقه، مبتنى بوده وهست. و با اينهمه باز صدقه لزوم خودش را دارد.
وهمين صدقه هاى بدون صيغه موضوع اخبار است. يعنى اخبارى كه مىفرمايند " صدقه لازم وغير قابل رجوع است " مرادشان همين صدقه هاى بى صيغه است. به عباراتى از احاديث توجه فرمائيد:
الف: در صحيحه زراره (باب 3 ح 1) آمده است " ولا ينبغى لمن اعطى لله شيئا ان يرجع فيه. ومالم يعط لله وفى الله.
فانه يرجع فيه نحلة كانت او هبة حيزت اولم تحز ". در اين حديث هبه هاى غير لازم مورد نظر است، يعنى آن هبه ها =
(١٨٩)
الذهاب إلى صفحة: «« « ... 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 ... » »»
الفهرست