(با تازيانه) بر پشت تو زند و اموال تو را به غارت برد. تو (به فرمان او) گوش بده و (از آن) اطاعت كن ". (35) 2 - " سلمة بن يزيد جحفى از پيامبر پرسيد: اگر اميرانى بر ما حاكم شدند كه حق ما را از ما گرفتند و ما را از حقوقمان باز داشتند چه كنيم؟ پيامبر (ص) روى خود را از سلمه برگرداند. سلمه مجددا سؤال خود را مطرح كرد. پيامبر پاسخ داد:
(فرمان آن اميران را) بشنويد و اطاعت كنيد، همانا آنان مسئول كارهاى خود هستند و شما هم مسئول كارهاى خود [= إسمعوا واطيعوا فإنما عليهم ما حملوا وعليكم ما حملتم] ". (36) 3 - " پيامبر (ص) به عوف بن مالك گفت:... بدترين امامان شما كسانى هستند كه شما دشمن آنان هستند و آنان را لعن مىكنيد، آنها نيز با شما دشمنى مىكنند و شما را لعن مىنمايند. عوف پرسيد: اى رسول خدا، اگر چنين وضعى پيش آمد، با اين اميران مخالفت نكنيم؟ پيامبر (ص) فرمود: نه، تا زمانى كه آنان در ميان شما نماز مىخوانند (با آنان مخالفت نكنيد) و اگر ديديد حاكمى كه بر شما حكومت مىكند معصيتى را انجام مىدهد از معصيت وى ناخرسند باشيد ولى دست از اطاعت او برنداريد "... الا و من ولى عليه وال فراه يأتى شيئا من معصية الله فليكره ما يأتى من معصية الله ولا تنزعن يدا من طاعة ". (37) 4 - " رسول خدا مىفرمايد: اگر به شما بر طبق آنچه كه من به شما گفته‌ام دستور دادند، در اين صورت هم ايشان از امرى كه كرده‌اند اجر مىبرند و هم شما به سبب اطاعتتان پاداش خواهيد داشت. ولى اگر به شما دستورى دادند كه من شما را به آن امر نكرده بوده، در اين صورت گناه اين دستور بر عهده خود آنان است وذمه شما از آن برى مىباشد (وعقابى نخواهيد داشت). زيرا هنگامى كه شما خدا را ملاقات كرديد خواهيد گفت: خداوندا! پيامبرانى را به سوى ما فرستادى، ما نيز به اذن تو از ايشان اطاعت كرديم، جانشينانى براى آن پيامبران بر ما برگزيدى باز به دستور تو از ايشان نيز * (هامش) * (35) صحيح مسلم ج 6 / 20، سنن بيهقى ج 8 / 157.
(36) صحيح مسلم ج 6 / 19، 20، سنن بيهقى ج 8 / 158.
(37) صحيح مسلم ج 6 / 24، سنن بيهقى ج 8 / 158. (*)