آسيب ها و صدمات جبران ناپذيرى بر پيكر امت اسلام وارد كرده است.
چه بلاهايى كه به اسم اسلام بر سر مسلمين آمد و صفحات تاريخ را سياه كرد! صاحب " معجم البلدان " در ماده " اصفهان " مىنويسد:
در اصفهان، در اين وقت و پيش از اين به خاطر تعصب زيادى كه بين شافعيه و حنفيه است و جنگ هاى مداومى كه بين دو گروه است، خرابى منتشر شده و هر گاه دسته اى پيروز شود، محلهء ديگر را غارت مى كند و آتش مى زند و خراب مى كند و هيچ عهد و پيمانى باز دارنده ء آن ها نيست. (1) نظير اين قضيه از " مرآة الجنان " نقل شده است. (2) در نيشابور نيز بين حنفيه و شافعيه درگيرى بزرگى پيدا شد و بازارها و مدارس سوزانده شد و كثيرى از شافعيه به قتل رسيدند. سپس بر حنفى ها پيروز شدند و در انتقام زياده روى كردند. اين وقايع در سال 554 اتفاق افتاد. مثل همين جريان در سال 716 بين شافعيه و حنابله اتفاق افتاد. (3) همين قضايا در سال 323 در بغداد نيز رخ داده بود. (4) نمونه هاى فراوان ديگرى از اين دست اتفاق افتاده كه برخى از آن ها را مىتوانيد در كتاب پر بار " الامام الصادق والمذاهب الاربعه " (5) ببينيد. شايد تصور كنيد كه اين درگيرى ها، تنها مربوط به عوام بوده و علماى مذاهب اربعه از اين قضايا بر كنار بوده اند، اما متأسفانه واقعيت آن است كه سر