نيز اعتراف حيات و شعور و ادراك تام روح كرده اند در تفسير بيضاوى جلد اول مطبوع هند صفحه 85 مىنويسد در تحت آيه حيوة شهدا وفيها دلالة على ان الارواح جواهر قائمة بانفسها مغائرة لما يحس من البدن تبقى بعد الموت دراكة وعليه جمهور الصحابة والتابعين و به نطقت الايات والسنن اگر غير مقلدين كه از مضامين كتب درسيه هم بىخبرند گويند در كدام آيات و سنن ادراك و شعور آن ثابت شده است گوييم عذاب قبر كه متفق عليه طوايف اسلام است و سؤال و جواب نكير و منكر و تنعيم و تعذيب اهل قبور چنانچه در احاديث صحاح قريب به مرتبه تواتر رسيده است آن جمله موقوف بر حيات و ادراك و شعور روح است اگر روح را شعور نبودى سؤال و جواب ملكين با كيست و اگر گويند كه در آن لحظه سؤال او را شعور است بعد از آن نيست گوييم كه تنعيم و تعذيب كه إلى يوم القيمة در احاديث صحاح آمده است دليل صريح است بر ادراك و شعور او تا روز رستاخيز علاوه بر آن به قول صادق مصدوق عليه الصلاة والسلام مايان مأموريم به تكلم كردن با اموات آنجا كه ارشاد مىفرمايند كه هر كه به مقبره مسلمانان برسد گويد السلام عليكم يا اهل القبور السلام عليكم دار قوم مؤمنين وانا انشاء الله بكم للاحقون انتم لنا فرط ونحن لكم تبع اسئل الله لنا ولكم العافية مسلم و ترمذى وابن ماجه وابو داود به الفاظ متقاربه حصن صفحه 154 اگر آنها را شعور نمىبود رسول مقبول صلى الله عليه و سلم مايان را به خطاب جمادات مأمور نمىفرمود حاشا و كلا بلكه خود حضور انور عليه السلام به اين الفاظ زيارت اهل قبور مىفرمودند رئيس غير مقلدين ابن قيم در كتاب روح صفحه 5 مىنويسد از آثار متواتره ثابت شده است و سلف را اجماع است بر اينكه مردگان زائرين را مىشناسند و از آواز آنها خوش مىشوند امام سيوطى