با توجه به اين تعاريف روشن مى شود كه تجويد قرآن متوقف بر چند امر است:
الف. شناخت مخارج حروف.
ب. شناخت صفات حروف.
ج. شناخت احكامي كه از رهگذر ترتيب وتركيب حروف به دست مى آيد.
د. تمرين زبان وكثرت تكرار.
# مى توانيم پس از مرور براين مطالب بگوئيم:
(تجويد درباره ء بعد صوتي حروف هجائي قرآني بحث مى كند).
موضوعات علم تجويد:
اين موضوعات عبارتند از امثال: مخارج حروف، صفات حروف، احكام ميم ساكنه، احكام نون ساكنه وتنوين، مد، ادغام، وقف، ومانند آنها.
در ظل اين مطالب به نتايج زير مى رسيم:
1. علم قرائت وعلم تجويد در بررسى شمارى از موضوعات - كه به (اصول قرائي) نامبردارند، از قبيل:
احكام نون ساكنه وتنوين، ووقف،، ادغام به هم مى رسند ونقاط مشتركي را از نظر بحث تشكيل مى دهند.
2. علم قرائت از آنجهت از علم تجويد ممتاز ومتفاوت است، چون به تنهايى راجع به موضوعاتي بحث مى كند كه معروف به (فرش) ويا (فروع قرائي) هستند.
3. علم تجويد بدين لحاظ از علم قرائت ممتاز ومتفاوت مى باشد، چون به تنهائى درباره ء مخارج حروف وصفات آن بحث وگفتگو مى نمايد.
وسرانجام مى توانيم در فرق ميان قرائت وتجويد بگوئيم: قرائت عبارت از تلفظ است، وتجويد عبارت از اداء مى باشد.
نگارش اين مقدمه بر كشاف الفهارس در ساعت هفت وهفت دقيقه ء شب سه شنبه 22 بهمن ماه 1364 هجري شمسي (شب آغاز هشتمين سال پيروزى انقلاب اسلامي) مطابق اول جمادى الثانية 1406 هجري قمرى به پايان رسيد.
كتبه بيمناه الداثرة، العبد المفتاق إلى ربه الغنى: السيد محمد الباقر الحسينى الطبرسي المازندرانى المدعو ب‍ (الدكتور حجتى) عفى الله عن جرائمه وآثامه وكفر عن زلاته وسيئاته بمحمد وآله الطاهرين.
والحمد لله وصلى الله على محمد وآله الطيبين.