مقارن آن ديوانه يا بيهوش شود واجب نيست بر او چنانچه بعد از فقد شرايط اگر پيش از آن يا مقارن آن شرايط جمع شود واجب است مثل آنكه آن وقت بالغ شود يا جنونش ولو ادوارى باشد زايل شود يا از اغماء بهوش آيد يا آنكه فقير غنى شود يا بنده ازاد وغنى شود يا كافر مسلم شود كه بر آنها واجب است بدهند بخلاف آنكه بعد از غروب حاصل شود كه واجب نيست بلى اگر ما بين غروب تا پيش از زوال عيد روز حاصل شود مستحب است بدهد (فصل دويم) در كسانيكه بايد فطره آنها را بدهد بدان كه بعد از تحقق شرايط وجوب واجب است بر او فطره خود وهر كسيكه غروب شب عيد عيال او محسوب است چه واجب الفقه او باشند يا غير صغير باشند يا كبيرحر باشند يا مملوك مسلم باشند يا كافر رحم او باشند يا اجنبى حتى كسيكه بر وجه حرام در حبس او باشد بدهد وهم چنين واجب است فطره ميهمان كه عيال او محسوب باشد اگر چه روز آخر رمضان بر او وارد شده باشد واگر چه چيزى نزد او نخورد بشرط صدق عيال اول غروب شب عيد فطر بانكه قصد داشته باشد مدتى نزد اوبماند وبر فرض عدم صدق عيال بر خود ميهمان واجب است بدهد لكن احوط آن است ميزبان نيز بدهد زيرا كه بعض علماء فرموده اند كه مدار بر صدق ضيف است وبعضى شرط كرده كه تمام رمضان آنجا باشد وبعضى خصوص عشر اخر وبعضى خصوص دو شب باخر ماه مانده را گفته‌اند ومراعات احتياط بهتر است بخلاف فطره ميهمانى كه بعد از غروب بيايد هر چند پيش از غروب موعود بوده باشد كه بر ميزبان واجب نيست (مسألة 1) اگر پيش از غروب يا مقارن آن فرزندى براى اومتولد شود يا مالك مملوكى شود يا زني تزويج كند كه عيال او باشند وهم چنين غير آنها از كسانيكه عيال او باشند فطره آنها واجب است بخلاف بعد از غروب كه واجب نيست بلى اگر از بعد از غروب تا پيش از زوال روز عيد باشد فطره آنها بر او مستحب است (مسألة 2) هر كسيكه فطره او بر ديگرى باشد از خودش ساقط است هر چند غنى باشد وهم چنين اگر عيال كسى بود ووقت وجوب عيال ديگرى شود كه فطره اش از آنكس ساقط وبر عهده آن ديگر است ودر سقوط فطره از خود فرق نيست بين آنكه كسيكه بر او واجب است بدهد يا عمدا يانسيانا ندهد لكن در صورتيكه ندهد احوط آن است كه خودش بدهد بلى اگر فقيرى عيال بار باشد وعيالش غنى باشند اقوى آن است كه بر خود عيالات واجب است فطره خود را دهند هر چند معيل فقير بتكلف بدهد بنا بر اقوى اگر چه سقوط از خود آنها در اين صورت خالى از وجه نيست (مسألة 3)