والا فلا (مسألة 28) اگر زارع يا مالك نخل يا درخت بميرد وقرض داشته باشد پس يا قرض او بقدر تمام تركه يازياده ازآن يا كمتر از ان است ومردن او يا بعد از تعلق زكوة است يا قبل از آن وبعد از ظهور ثمر يا قبل از آن نيز پس در صورتيكه بعد از تعلق زكوة بميرد زكوة آنرا بايد بدهند چه قرض او بقدر تمام تركه باشد يا نه ونبايد فقراء با طلبكاران مال او را بالنسبه قسمت كنند زيرا كه زكوة متعلق بعين است وديون بر ذمه او است بلى هر گاه زكوى را در زمان حيوة خود تلف كند بتفريط وزكوة متعلق بذمه اوبيايد در اين حال فقرا حكم طلبكاران ديگر دارند وبايد بالنسبه با يكديگر قسمت كنند و هر گاه بعد از ظهور ثمره وپيش از تعلق وجوب بميرد پس اگر ورثه دين او را پيش از تعلق زكوة از مال ديگر داده اند بعد از تعلق سهميه هر كدام از ورثه كه بنصاب رسيده زكوتش بايد بدهد والا فلا واگر دين او را نداده باشند تا زمان تعلق ايا در اين فرض بايد زكوة بدهند اشكال است واحوط آن است كه بدهند وغرامت طلب ديان را هم بنمايند يا آنها را راضى كنند واگر پيش از ظهور ثمره بميرد سهم هر كدام از ورثه بعد از تعلق بنصاب رسيده زكوتش را بايد بدهد بناء برانكه دين متعلق بنمائات حاصله پيش از اداء نباشد وبمردن منتقل بوارث باشد (مسألة 29) هر گاه زرع يا درخت خرما يا انگور را مالك شود با زمين يا بدون آن پيش از تعلق زكوة بعد از آن با اجتماع شرايط زكوة بر او واجب است واگر بعد از تعلق زكوة مثلا بخرد زكوة آن بر بايع است پس هر گاه مشترى بداند كه بايع داده است يا شك داشته باشد در آن چيزى بر او نيست واگر بداند نداده است بيع نسبت بمقدار زكوة فضولى است كه اگر حاكم شرع اجازه كند ثمن مقدار زكوة از مشترى مطالبه كند وبگيرد واگر او ببايع داده پس بگيرد واگر حاكم اجازه نكند آنرا ميتواند مقدار زكوة را از مشترى بگيرد و هر گاه بايع زكوة آنرا بعد از بيع بدهد ايا استقرار ملك مشترى نسبت بمقدار زكوة متوقف بر اجازه حاكم است يا نه اشكال است (مسألة 30) هر گاه از انواع خرما مثلا داشته باشد بعضى خوب وبعضى بهتر وبعضى پست ومجموع بنصاب رسيده باشد احوط آن است كه از هر قسمى زكوة آنرا بالنسبه بدهد واقوى جواز دادن از جنس خوب است هر چند مشتمل بر بهتر باشد وجايز نيست از جنس پست بدهد بنابر احوط (مسألة 31) اقوى تعلق زكوة است بعين اجناس زكوى نه بوجه اشاعه تا مالك پيش از دادن زكوة نتواند بعض نصاب را بفروشد بلكه از باب كلى در معين پس ميتواند بقدر زكوة را