كند زكوي را نيز كه مصارف آنرا نبايد محسوب دارد ودر عكس آن محسوب دارد از زكوى (مسألة 21) خراجيكه سلطان ميگيرد نيز بر جنس زكوى وغير آن قسمت كنند (مسألة 22) هر گاه كارى كند كه مدخليت داشته باشند در ميوه چند سال دور نيست كه اجرت آن كار را در سال اول بايد حساب كند هر چند احوط تقسيم اجرت آن كار است برآن چند سال (مسألة 23) اگر در چيزى شك كند كه از مؤنه زراعت است يا نه نبايد آنرا حساب كنند (مسألة 24) هر گاه درختها يا زراعت ها در جاهاى متعدد يا بلاد متعدده داشته باشد بايد ميوه يا زرع بعض آنرا ببعض ديگر ضم كند كه مجموع آن اگر بقدر نصاب است زكوة آنرا بدهد هر چند وقت حصاد زرع آنها يا چيدن ميوه هاى آنها متفاوت باشد بيك ماه يادو ماه يا زيادتر در صورتيكه از يك سال باشد وبنابر اين هر گاه بعض آنها در وقت تعلق بحد نصاب رسيده باشد زكوة آنرا بدهد وبقيه آنها چه كم باشد يا زياد زكوة آن واجب است واگر حاصل آنچه اول رسيده بحد نصاب نباشد صبر كند تا آنكه با حاصل ديگرى بنصاب برسد آنوقت زكوة آنرا بدهد وهم چنين اگر فرض شود درختى در يك سال دو مرتبه انگور يا خرما دهد كه بايد حساب كند اگر مجموع آنها بحد نصاب رسيده زكوتش را بدهد هر چند وجوب آن خالى از اشكال نيست زيرا كه محتمل است كه ميوه مرتبه ثانيه از سال آينده باشد چنانچه بعضى گفته اند (مسألة 25) هر گاه خرمائي دارد كه بايد زكوة آنرا بدهد جائز نيست كه زكوة آنرا رطب بدهد بعنوان آنكه واجب بر او رطب است هو چند بقدرى زيادتر بدهد كه بر فرض خشك شدن بقدر زكوة باشد بلي جايز است كه رطب را بعنوان قيمت خرمائي كه براوهست بدهد وهم چنين زكوة مويز را جايز نيست از انگور بدهد مگر بعنوان قيمت آن واگر رطب داشته باشد ميتواند زكوة آن را از رطب بدهد يا زكوة انگور را از انگور بدهد وايا زكوة خرما يا مويز را از خرما ومويز ديگر بقصد زكوة آن ميتوان داد يا نه دور نيست جايز باشد هر چند احوط آن است كه از باب قيمت آن بدهد وهم چنين دادن زكوة گندم يا جواز گندم وجو ديگر (مسألة 22) در صورتيكه زكوة جنسى را از همان جنس بعنوان قيمت زكوة يا زياده يانقيصه دهد ضرر ندارد زيرا كه از باب وفاء است نه معاوضه وربا (مسألة 27) اگر زارع بعد از بلوغ نصاب وتعلق زكوة بميرد بايد زكوة آنرا بدهند واگر پيش از تعلق زكوة بميرد سهم هر كدام از ورثه ازآن كه بحد نصاب رسيده بايد زكوتش را بدهد