طرف چپ و هم چنين اگر در سر بوده باشد كه واجب است آن را باتمام طرف راست وتمام طرف چپ بترتيب بشويد واگر موضع آن جزء غير مغسول مشتبه باشد بايد تمام مواضع احتمال را بشويد با مراعات ترتيب واگر محل اشتباه تمام اجزاء بدن باشد بايد غسل را از سر گيرد (دوم) ارتماس وان فرو رفتن در آب است بجميع بدن يكدفعه به نيت غسل ولازم نيست كه دفعه دفعه عقليه حكميه باشد بلكه همينكه در عرف بگويند يكدفعه فرو رفت كفايت مىكند چنانچه لازم نيست كه تمام بدن يا بيشتر آن بيرون از آب باشد ودر آب فرو رود بلكه اگر بعض بدن حتى مثل سر وگردن بيرون باشد كفايت مىكند بلكه اگر تمام بدن در زير آب باشد پس خود را حركت دهد بقصد غسل كفايت مىكند بنابر اقوى ودر اين قسم ترتيب معتبر نيست حتى در نيت وقصد بلى لازم است كه تمام بدن در يك وقت زير آب باشد پس اگر در حين فرو رفتن هنوز سر او زير آب نرفته پاى او بيرون آيد يا بعكس يا پاى او در گل فرو رود كفايت نمىكند ودر غسل ارتماسى اگر بعد از بيرون امدن از آب فهميد كه آب بيكجزئى از بدنش نرسيده است بايد استيناف كند چه طول كشيده باشد يا نه واگر در زير آب شك داشته باشد كه آب بزير موى يا نحو آن مىرسد يا نه بايد در همان جا تخليل كند واين مقدار ضرر ندارد با يكدفعه بودن ودر كيفيت غسل باين دو نحو فرقى ما بين غسل جنابت وساير غسلها نيست چه واجبى وچه مستحبى بلى فرقى كه هست اين است كه غسل جنابت كفايت از وضو هم مىكند بله جايز نيست كه با آن وضو بگيرد بخلاف باقى غسلها همچنانكه خواهد امد احكام انها انشاء الله تعالى (مسألة 1) غسل ترتيبى افضل است از غسل ارتماسى (مسألة 2) گاهى واجب مىشود كه غسل را بنحو ارتماس بكنند مثل انكه وقت تنگ باشد كه اگر ترتيبى كنند وقت نماز بگذرد وگاهى واجب مىشود ترتيبى مثل اين كه در روز روزه واجب باشد يا در حال احرام كه فرو رفتن در زير آب جايز نيست يا انكه آب منحصر باشد در آب حوضى از مال غير كه صاحبش راضى نباشد كه كسى در آن حوض برود (مسألة 3) در غسل ترتيبى مىتواند در ميان آب هر سه عضو را با ترتيب بنحو ارتماس بشويد بلكه اگر سه دفعه برود در زير آب ودر اول قصد كند شستن سر را ودر ثانى طرف راست ودر سيم طرف چپ را كفايت مىكند بلكه اگر برود بزير آب بقصد سر وگردن وخود را در زير آب حركت دهد بقصد طرف راست ودر حال بيرون امدن قصد كند طرف چپ را نيز كافى است