18: سوال: مستثنى در دين آيا خانه است يا كرايه آن؟ -؟ و هر گاه كسى خانه [اى] داشته باشد وبيع شرط كرده باشد و ديون ديگر داشته باشد، بايد براى او وضع قيمت آن كرد؟ يا كرايه آن؟ و هم چنين ساير مستثنيات.
جواب: الحال در نظرم دليلى بر جواز وضع قيمت خانه از براى كسى كه خانه ندارد، و يا كرايه خانه، نيست. زيرا كه از ادله بيش از (عدم اجبار بر بيع مسكن محتاج اليه لايق به حال او) مستفاد نمىشود. اما در صورتى كه مسكن خود را بيع كرده باشد به شرط خيار فسخ، و به قدر آن داشته باشد كه خانه را از بيع مستخلص كند، پس در استثناء آن، تامل دارم. و حال فرصت تامل تمام، نيست، و رافع هم مستعجل است. تا حق تعالى از فضل و رحمت خود فرصتى بدهد و افاضه رفع اشكال بكند. و از آنچه گفتيم ساير مستثنيات ظاهر مىشود. هر چند دور نيست كه در مسأله بيع شرط بگوئيم كه به سبب خيار هنوز علاقه ملكيت او باقى است، و از اين جهت جايز نمىدانيم از براى مشترى بيع آن را مادامى كه ايام خيار منقضى نشده. و علتى هم كه از احاديث مستفاد مىشود مؤيد اين است. چنان كه در حسنه حلبى فرموده‌اند (لاتباع الدار ولا الجارية فى الدين، وذلك لانه لابد للرجل من ظل يسكنه وخادم يخدمه) (1).