نظاره شود عاملين آنها قبل از هر كس ديگر محكوم به نابودى مىشوند. ميرزا شخصى است مكتبى، فقيه و حقوقمند، نه خانى از خان‌ها و يا سياستمدار بىمكتبى كه بر حقوق جنگ نيز پايبند نباشد. اينجا است كه مىبينيم محقق قمى در آن سال ها سخت در تنگنا قرار مىگيرد. از طرفى تاييد فتحعلى شاه تاييد همه جنايت‌هاى آقا محمدخان است كه فتحعلى شاه به عنوان وليعهد و مرد دوم قدرت، در كنار او و پيشتاز ماجراهايى از قبيل ماجراى كرمان و... بود و هنگامى كه به سلطنت رسيد راه او را ادامه داد.
از طرف ديگر تضعيف فتحعلى شاه به منزله كمك به روسيه تزارى بود كه علاوه بر كينه مذهبى و نژادى كه نسبت به ايران داشتند، وحشى ترين حكومت اروپاى آن روز و خونخوارترين مردم آن روز جهان بودند. اين است كه ميرزا با دقت تمام در اصدار فتوى آنچه را كه وظيفه شرعى و مكتبىاش بوده انجام داده است. هم جنگ و دفاع در برابر روس را جهاد دفاعى واجب اعلام مىكند و هم از هر نوع تاييد نسبت به فتحعلى شاه خوددارى مىنمايد.
لسان الملك در حوادث سال 1223 ه‍. ق مىنويسد:
آنگاه شاهنشاه از بهر تشويق سپاه مسلمانان در محاربت و مضاربت با روسيان ميرزا بزرگ قائم مقام وزارت كبرى را فرمان كرد تا از علماى اثنى عشريه طلب فتوى كند و او حاجى ملا باقر سلماسى و صدر الدين محمد تبريزى را براى كشف اين مسئله روانه خدمت شيخ جعفر نجفى و آقا سيد على اصفهانى و ميرزا ابو القاسم جيلانى (ميرزاى قمى) نمود تا در عتبات عاليات و دار الامان قم خدمت ايشان را دريابند. و نيز به علماى كاشان و اصفهان مكاتيب كرد. و بالجمله جناب حاجى ملا احمد نراقى كاشانى كه فحل فضلاى ايران بود و شيخ جعفر و آقا سيد على و ميرزا ابو القاسم و حاجى ميرزا محمد حسين سلطان العلما امام جمعه اصفهان و ملا على اكبر اصفهانى و ديگر علما و فقهاى ممالك محروسه هر يك رساله‌اى نگاشتند و خاتم گذاشتند كه مجادله و مقاتله با روسيه جهاد فى سبيل الله است و خرد و بزرگ را واجب افتاده است كه براى رواج دين مبين و حفظ ثغور مسلمين خويشتندارى نكنند و روسيان را از مداخلت در حدود ايران دفع دهند. و ميرزا بزرگ قائم مقام اين مكاتيب را ماخوذ و مرتب كرده و رساله جهاديه نام نهاد.
در باب جهاد همين كتاب جامع الشتات ملاحظه خواهيد فرمود كه ميرزاى قمى بيش