كتب را در جاهاى مختلف، ونير شرح احوال قارى را از (عالم آرا) وجز آن نقل كرده، و همگى صريحا گفته اند: قارى استرابادى از علماء دوران حكومت شاه طهماسب، وميان علماء داراى منزلتي عظيم بوده ومطالب وحوائج مهم را بر أو عرضه مى كردند، ومهارت تامى در علم قرائت وتجويد داشته، ودر ايندو علم داراى كتب مبسوط ومختصر مى باشد.
# ت: سده ء 10 يا 11 ه‍. ق.
أو كتابي در تجويد دارد كه علامه ء تهرانى از آن به عنوان (تجويدالقرآن) ياد مى كند وجز كتاب (التحفة الشاهيه في تجويد القرآن) أو است كه به نام (شاه طهماسب) ساخته است، و ميان كتاب (تجويد القرآن) وكتاب (التحفة) تفاوت هائى وجود دارد:
الف - ضمن مجموعه أي از كتب تجويد نسخه أي از (التحفة الشاهيه) وجود دارد كه همگى به خط مولى عبد الباقي قاينى است، وتاريخ فراغ از تحرير پاره أي از آنها 1068 ه‍. ق مى باشد، درحاليكه كاتب، (تجويد القرآن) مورد بحث را در سال 1074 ه‍. ق به پايان برده است.
ب - آغاز وانجام اين دو كتاب نيز متفاوت هستند، زيرا در آغاز (التحفة الشاهية) بيتى از شعر فارسي آمده، ودر يك مقدمه راجع به فضيلت وثواب قرائت قرآن، ودوازده باب تنظيم شده، وباب يازدهم درباره ء (اختلاف در فاتحه)، وباب دوازدهم درباره ء اختلاف در توحيد مى باشد. آنگاه خاتمه أي دارد درباره ء لحن (واشتباه در قرائت)، ولى ساير ابواب كتاب (التحفة الشاهيه) از نظر مطالب مطابق فصول كتاب تجويد مورد بحث ما است با اختلاف اندكى در تعبير. اما آغاز كتاب تجويد مورد بحث (إرشاد الاذهان..) با عبارت (الحمدلله رب العالمين) آغاز مى شود، وپس از خطبه مى گويد: (إن أفضل العبادات بعد المعرفة، الصلوة الموقوفة صحتها على معرفة تجويد القرآن..) لكن نامى راجع به آن ياد نكرده [واين نام يعنى (ارشاد الاذهان إلى تجويد القرآن) در فهرست مجلس ش (5846) آمده است]. در (إرشاد القارى).. نيامده است كه قارى آنرا به نام كسى تأليف كرده است. قارى اين كتاب را دريك مقدمه ودوازده فصل تنظيم كرده كه عبارتند از: 1. مخارج حروف، 2. صفات حروف، 3.
ترقيق وتفخيم، 4. هاء كنايه، 5. مد، 6. ادغام، 7. تنوين ونون ساكنه، 8. وقف، 9.
استعاذه، 10. بسمله، 11. اختلاف در فاتحه وتوحيد، 12. لحن در قرائت. احتمال مى رود كتاب مورد بحث ما حتى غير از اين دوكتابى باشد كه مفصلا آنرا گزارش كرديم.
يعنى كتاب (إرشاد الاذهان إلى تجويد القرآن) كتاب سومى از قارى استرابادى به نظر مى رسد كه ما آغاز وانجام آنرا مى آوريم. علامه ء تهرانى از اين كتاب با عنوان (تجويد القرآن)