(مسألة 13) اگر در حال ذكر سجده انگشت ابهام پا را حركت دهد عمدا احوط اعاده نماز است واگر سهوا حركت دهد وهنوز سر از سجده بلند نكرده متذكر شود بايد ذكر را اعاده كند وهم چنين است حركت دادن ساير مواضع سته بلى در صورتيكه كف دست ها را بر زمين گذارده وانگشتان دست را حركت دهد ظاهر ان است ضرر نداشته باشد زيرا كه گذاردن كفها كفايت مىكند بلي در صورتيكه كف را بر زمين نگذارده بلكه انگشتان تنها را گذارده باشد وانگشتان را حركت دهد حال ان حال حركت ابهام پا مىباشد (مسألة 14) اگر پيشاني پيش از ذكر واجب قهرا از زمين بلند شود وممكن باشد كه خود را نگاه دارد كه قهرا پيشاني بزمين بر نگردد همان را سجده قرار دهد وبنشيند واگر سجده دويم را بجا نياورده بعمل اورد والا بهمان اكتفاء كند واگر بعد از بلند شدن پيشاني دوباره قهرا بر گردد بمحل سجده بايد مجموع را يك سجده حساب كند پس اگر در مرتبه اول ذكر سجده را نگفته بگويد والا بهمان ذكر اكتفا كند (مسألة 15) در حال تقيه باكي نيست بسجده كردن بر غير چيزيكه سجده بر ان صحيح است مثل فرش ونحو ان وواجب نيست بر او كه جاى ديگر رود كه تقيه نباشد بلي اگر در محل تقيه مىتواند جائي بنماز مشغول شود كه محل سجده او حصير يا بور يا ونحو ان باشد كه در حال اختيار سجده بر ان صحيح است بايد آنجا را اختيار كند (مسألة 16) هر گاه در غير ركعت اخيره سجدتين يا يك سجده را فراموش كند وداخل ركعت بعد شود پس اگر متذكر شود پيش از دخول در ركوع واجب است بر گردد وانچه فراموش شده وما بعد آن را بعمل اورد واگر بعد از دخول در ركوع بعد متذكر شود ومنسى دو سجده بوده نمازش باطل است واگر منسى يك سجده بوده بگذرد واز آنجا كه متذكر شده نماز را تمام كند وبعد از سلام سجده فراموش شده را قضا كند ودو سجده سهو بعمل اورد واگر در ركعت اخيره سجدتين يا يك سجده را فراموش كند ومتذكر شود پيش از سلام واجب بايد بر گردد ومنسى وما بعد آن را بعمل اورد واگر متذكر نشود مگر بعد از سلام واجب پس در صورتيكه سجدتين فراموش شده باشد نماز باطل است واگر يك سجده باشد سجده را قضا كند (مسألة 17) نماز كردن بر چيزيكه مواضع سجده بر ان قرار نمىگيرد مثل دو شك پنبه زده شده يا متكاى پر خاك نرم يا ارد ونحو ان جايز نيست (مسألة 18) كسيكه عاجز از خم شدن تام باشد وبراى سجده امر او دائر باشد بين گذاردن
(٣٤٣)